Bao thanh toán là gì? Thực trạng bao thanh toán tại Việt Nam hiện nay

Có thể thấy rằng, dịch vụ bao thanh toán đã và đang trở thành một giải pháp được các doanh nghiệp, tổ chức áp dụng để thúc đẩy quá trình buôn bán sản phẩm, hàng hóa một cách nhanh chóng và hiệu quả. Với những thiết thực của mình, dịch vụ bao thanh toán đã trở thành cứu cánh cho vấn đề nợ phát sinh và tình trạng nợ khó đòi cho doanh nghiệp cũng như là kênh huy động vốn nhanh chóng cho doanh nghiệp để tăng khả năng cạnh tranh. Để hiểu rõ về chủ đề bao thanh toán là gì và các nội dung liên quan đến khái niệm này, cùng Luận Văn 2S đọc bài viết sau nhé.

Khái niệm bao thanh toán là gì?

Theo quy tắc chung về bao thanh toán quốc tế GRIF: Bao thanh toán là hợp đồng mà theo đó nhà cung cấp sẽ chuyển nhượng các khoản phải thu cho một đơn vị bao thanh toán có thể vì hoặc không vì mục đích tài trợ, để thực hiện một trong các chức năng sau: Theo dõi, quản lý sổ sách các khoản phải thu, thu hộ,…

Theo điều 2, Chương 1 Công ước UNIDROIT: Bao thanh toán là một dạng tài trợ thông qua việc mua bán các khoản  nợ ngắn hạn trong giao dịch thương mại giữa bên tài trợ và bên cung ứng, theo đó tổ chức tài trợ thực hiện tối thiểu hai trong số các chức năng như tài trợ bên cung ứng gồm cho vay và ứng tiền trước, quản lý sổ sách, thu nợ các khoản phải thu,…

Theo định nghĩa của Ngân hàng nhà nước Việt Nam (2004): Bao thanh toán là một hình thức cấp tín dụng do tổ chức tín dụng thực hiện cho bên bán hàng qua việc mua lại các khoản thu phát sinh từ việc mua, bán hàng hóa đã được hai bên thỏa thuận trong hợp đồng mua bán hàng hóa và cung ứng dịch vụ.

Tóm lại, bao thanh toán có thể hiểu là sự chuyển nhượng các khoản phải thu của người bán hàng từ người bán hàng sang đơn vị bao thanh toán. Đơn vị bao thanh toán sẽ chịu trách nhiệm thu nợ, tránh các rủi ro không trả nợ hoặc không có khả năng trả nợ từ người mua. Đơn vị bao thanh toán có thể trả trước một phần hay toàn bộ các khoản nợ của người mua với một khoản hoa hồng tài trợ cùng phí thu nợ. Mọi rủi ro không thu được tiền hàng thì người tài trợ sẽ gánh chịu.

Các chức năng chính của nghiệp vụ bao thanh toán

Chức năng tài trợ vốn: Sau khi nhận được bộ chứng từ của người bán, đơn vị bao thanh toán sẽ ứng trước cho người bán một số tiền bằng tỷ lệ phần trăm xác định của giá trị khoản phải thu thường từ 75-85%. Đơn vị bao thanh toán sẽ tiến hành thanh toán phần còn lại của giá trị khoản phải thu cho người bán sau một thời hạn đã thỏa thuận trong hợp đồng sau khi trừ đi các khoản phí dịch vụ tài chính và tính lãi theo số tiền đã ứng trước.

Chức năng quản lý sổ sách khoản phải thu: Đơn vị bao thanh toán nắm giữ sổ sách của người bán và chịu trách nhiệm quản lý và theo dõi tiến độ thu nợ tiền bán hàng thay cho người bán dựa trên các hóa đơn gửi đến người mua, theo dõi việc thanh toán tiền hàng khi đến hạn.

Chức năng thu nợ các khoản phải thu: Bên đơn vị bao thanh toán sẽ thực hiện chức năng thu hộ, thay người bán đi đòi nợ người mua để người mua có nhiều thời gian tập trung vào việc sản xuất, kinh doanh hơn.

Chức năng bảo hiểm rủi ro trong thanh toán: Để hạn chế các rủi ro trong thanh toán, người bán có thể bán các khoản phải thu của mình cho đơn vị bao thanh toán tức là người bán chuyển các rủi ro thương mại của bên mua cho đơn vị bao thanh toán dựa theo thỏa thuận trong hợp đồng.

Các loại hình bao thanh toán thường gặp

Theo ý nghĩa bảo hiểm rủi ro trong thanh toán

Bao thanh toán có truy đòi: Là hình thức mà đơn vị bao thanh toán có quyền truy đòi lại số tiền mà mình đã ứng trước cho bên bán hàng nếu bên mua hàng không có khả năng hoàn thành nghĩa vụ thanh toán cho đơn vị bao thanh toán.

Bao thanh toán miễn truy đòi: Đơn vị bao thanh toán sẽ chịu toàn bộ rủi ro trong trường hợp bên mua hàng không có khả năng hoàn thành nghĩa vụ thanh toán.

Theo phạm vi thực hiện

Bao thanh toán nội địa: Là hình thức ngân hàng thương mại hay công ty tài chính chuyên nghiệp cấp tín dụng cho bên bán hàng bằng việc mua lại các khoản thu phát sinh từ việc mua lại các khoản thu phát sinh trong khi mua bán hàng hóa mà bên bán hàng và bên mua hàng đã thỏa thuận trong hợp đồng, trong đó bên bán hàng và bên mua hàng ở trong phạm vi một quốc gia.

Bao thanh toán quốc tế: Là hình thức ngân hàng thương mại hoặc công ty tài chính chuyên nghiệp cấp tín dụng cho bên bán hàng qua việc mua lại các khoản phải thu phát sinh từ việc mua bán hàng hóa mà bên bán hàng và bên mua hàng đã thỏa thuận, trong đó việc mua bán vượt khỏi phạm vi một quốc gia.

Theo phương thức thực hiện

Bao thanh toán từng lần: Là hình thức đơn vị bao thanh toán và bên bán hàng thực hiện các thủ tục cần thiết và ký kết hợp đồng thanh toán với các khoản phải thu của bên bán hàng.

Bao thanh toán hạn mức: Là hình thức mà theo đó đơn vị bao thanh toán và bên bán hàng thỏa thuận về xác định một hạn mức bao thanh toán và duy trì hạn mức đó trong một khoảng thời gian xác định.

Đồng bao thanh toán: Là hình thức mà theo đó hai hay nhiều đơn vị bao thanh toán cùng thực hiện bao thanh toán cho một hợp đồng mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ trong đó một đơn vị bao thanh toán sẽ làm đầu mối thực hiện tổ chức đồng bao thanh toán.

Theo cách thức thực hiện

Phương thức thực hiện truyền thống: Đây là hình thức mà cả bên bán và bên mua sẽ cùng liên hệ với đơn vị bao thanh toán để đảm bảo rằng đơn vị bao thanh toán này có mua lại các khoản phải thu cho bên bán hay không trước khi tiến hành mua bán theo thỏa thuận.

Phương thức thực hiện phi truyền thống: Là hình thức mà đơn vị bao thanh toán tiến hành xây dựng các tiêu chuẩn chung cho bên mua và bên bán đủ điều kiện thực hiện bao thanh toán để cấp hạn mức bao thanh toán cho cả 2 bên. Nếu bên bán và bên mua đáp ứng các tiêu chuẩn chung thì đơn vị sẽ tiến hành thực hiện bao thanh toán.

Lợi ích khi sử dụng nghiệp vụ bao thanh toán là gì?

Đối với bên bán và bên xuất khẩu: Bao thanh toán giúp cải thiện dòng lưu chuyển tiền tệ và điều kiện cấp tín dụng thương mại trở nên hấp dẫn và dễ dàng hơn. Bên cạnh đó, bao thanh toán cũng giúp nâng cao hiệu quả hoạt động nhờ vào việc chuyên môn hóa sản xuất vì người bán không còn tốn chi phí vào quản lý khoản nợ.

Đối với bên mua hàng và nhà nhập khẩu: Giảm gánh nặng tài chính vì nhà nhập khẩu không phải mở thư tín dụng, trả phí mở thư tín dụng,…; Bên mua hàng sẽ chủ động hơn về phần hàng hóa, họ nhận và sử dụng hàng hóa mà không cần phải thanh toán ngay và thủ tục thanh toán sẽ  trở nên dễ dàng hơn.

Đối với ngân hàng thương mại: Doanh thu tăng lên nhờ các khoản tiền thu được từ việc thực hiện nghiệp vụ này như tiền phí, lãi,…việc thực hiện bao thanh toán cũng làm đa dạng hóa các sản phẩm dịch vụ cho ngân hàng, đem lại tiện ích mới cho khách hàng và đem về nguồn thu lớn. Bên cạnh đó, ngân hàng cũng có thể loại trừ các khoản nợ xấu qua việc thực hiện bao thanh toán có truy đòi.

Đối với nền kinh tế: Việc tiến hành bao thanh toán tạo ra lợi thế cạnh tranh và thu hút giao thương quốc tế trong điều kiện quốc gia đó còn nhiều hạn chế về luật thương mại và thực thi luật thương mại.

Những rủi ro thường gặp khi thực hiện bao thanh toán là gì?

Rủi ro với bên bán và bên nhà xuất khẩu: Khi thực hiện bao thanh toán miễn truy đòi, người bán hầu như không chịu bất kỳ rủi ro phát sinh nào vì đã bán toàn bộ khoản nợ cho ngân hàng nhưng đối với nghiệp vụ bao thanh toán có truy đòi thì người bán vẫn phải chịu trách nhiệm hay rủi ro từ phía người mua.

Đối với ngân hàng thương mại: Trong nghiệp vụ bao thanh toán, ngân hàng thường là đơn vị chịu nhiều rủi ro nhất. Trong trường hợp không nắm rõ thông tin từ phía người bán thì khả năng khó thu hồi các khoản nợ, rơi vào tình trạng bị lừa đảo khi không nắm rõ thông tin khách hàng.

Kinh nghiệm phát triển dịch vụ bao thanh toán tại Việt Nam

Về khía cạnh pháp lý: Trong các văn bản pháp luật chi phối hoạt động bao thanh toán cần nêu rõ việc cho phép chuyển nhượng nợ và người nhận chuyển nhượng có quyền đối với tài sản phát mãi khi người chuyển nhượng nợ và con nợ bị phá sản. Ngoài ra, luật pháp cần buộc bên mua phải thanh toán tiền hàng cho đơn vị bao thanh toán chứ không phải thanh toán cho bên bán.

Bao thanh toán trong nước cần được xem là nghiệp vụ ngân hàng bình thường, các ngân hàng cần cẩn trọng khi thực hiện xét duyệt cấp tín dụng cho khách hàng và đòi hỏi bắt buộc phải có tài sản đảm bảo cho khoản vay.

Các đơn vị bao thanh toán nên có các chiến lược tiếp thị đến các thành phần kinh tế, cả bên bán hàng và bên mua hàng đều hiểu rõ các tiện ích của nghiệp vụ bao thanh toán mang lại. Ngoài ra, các đơn vị bao thanh toán cũng nên đầu tư các công nghệ hiện đại phục vụ cho hoạt động này được nhanh chóng và chính xác hơn.

Các đơn vị bao thanh toán nên cung cấp linh hoạt các loại hình bao thanh toán và thực hiện đầy đủ các chức năng của bao thanh toán là cho vay và ứng trước tiền, quản lý sổ sách liên quan đến các khoản phải thu, thu nợ các khoản phải thu, bảo hiểm rủi ro,…

Bên thành lập bao thanh toán như là một đơn vị độc lập của ngân hàng và phối hợp với ngân hàng để cấp tín dụng và ứng tiền trước cũng như thực hiện chức năng chính là giới thiệu sản phẩm, tư vấn, thẩm định và thực hiện các chức năng khác như thu nợ, quản lý sổ sách.

Trên đây là những thông tin về khái niệm bao thanh toán là gì cũng như những kinh nghiệm để phát triển dịch vụ bao thanh toán trong thời gian sắp tới ở Việt Nam. Phát triển dịch vụ bao thanh toán sẽ mang đến rất nhiều lợi ích cho cả bên bán, bên mua lẫn công ty thực hiện nghiệp vụ này. Luận Văn 2S hy vọng những thông tin này sẽ mang đến cho các bạn những hiểu biết cơ bản về dịch vụ bao thanh toán. Nếu có bất kỳ chia sẻ hay câu hỏi nào liên quan đến chủ đề này, các bạn có thể liên hệ với đội ngũ của chúng tôi để được giải đáp nhanh chóng nhé.