Tỷ giá hối đoái là gì? Các nhân tố ảnh hưởng đến tỷ giá hối đoái

Trong xu hướng xã hội toàn cầu hóa và hội nhập như hiện nay, các nước có xu hướng quan hệ, hỗ trợ và phụ thuộc lẫn nhau trên nhiều mặt như kinh tế, thương mại, đầu tư và nhất là ở các khu vực mậu dịch tự do trong khuôn khổ WTO. Các quốc gia thường sử dụng chính sách tỷ giá hối đoái như một phần của chính sách tiền tệ giúp ổn định nền kinh tế vĩ mô, hỗ trợ cho thương mại quốc tế và phát triển kinh tế. Vậy bạn có biết tỷ giá hối đoái là gì và nó có ảnh hưởng như thế nào trong nền kinh tế mở hiện nay hay không? Cùng tìm hiểu đáp án ngay trong bài viết dưới đây nhé!

Tỷ giá hối đoái là gì?

Tỷ giá hối đoái (Tiếng Anh: Exchange rate) hay còn được gọi là tỷ giá trao đổi ngoại tệ hoặc tỷ giá. Nó là giá trị tiền tệ của một quốc gia so với tiền tệ của quốc gia hoặc khu vực kinh tế khác. Hay nói cách khác là giá cả của một đơn vị tiền tệ của một quốc gia tính bằng đơn vị tiền tệ của một quốc gia khác.

Một cách đơn giản, ta có thể hiểu tỷ giá hối đoái là số lượng đơn vị tiền tệ cần thiết để mua một đơn vị ngoại tệ. Riêng ở khu vực Mỹ và Anh thì nó lại được sử dụng theo nghĩa ngược lại đó là số lượng đơn vị ngoại tệ nước ngoài cần thiết để mua một đồng bảng Anh hoặc mua một đồng Đô la.

Xét theo luật Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (1997) định nghĩa rằng tỷ giá hối đoái là tỷ lệ giữa giá trị của đồng Việt Nam với giá trị đồng tiền của nước ngoài. Tuy nhiên nó có sự điều tiết của Nhà nước trên thị trường và đô Ngân hàng Nhà nước Việt Nam xác định và công bố. 

Ví dụ về tỷ giá hối đoái: Tỷ giá USD/VND = 23.000 hay 1 USD = 23.000 VND. 

Khái niệm tỷ giá hối đoái là gì?

Có thể bạn quan tâm:

Tổng quan về tiền tệ là gì? Chính sách tiền tệ là gì?

Phân loại tỷ giá hối đoái

Tỷ giá hối đoái ở trên cơ sở thực tiễn đã được phân ra thành nhiều loại khác nhau, dựa trên nhiều căn cứ khác nhau. Dưới đây là một số cách phân loại tỷ giá hối đoái phổ biến nhất:

Căn cứ vào thời điểm thanh toán

• Tỷ giá giao ngay: Đây là tỷ giá để dùng cho các giao dịch ngoại hối mà việc thanh toán này sẽ diễn ra luôn vào ngày hôm đó hoặc chậm nhất là 02 ngày làm việc. Trừ đi các ngày nghỉ cuối tuần và ngày nghỉ hàng tuần của những tổ chức hồi giáo.
• Tỷ giá kỳ hạn: Đây là tỷ giá được dùng cho các giao dịch kỳ hạn, thời gian giữa ngày ký hợp đồng cho đến ngày giao tiền thường sẽ kéo dài trong khoảng 1 tháng, 3 tháng, 6 tháng, 9 tháng và 1 năm.

Căn cứ vào tính chất của tỷ giá

• Tỷ giá danh nghĩa (Nominal Exchange Rate): Là loại tỷ giá được đo lường bằng giá trị danh nghĩa của đồng tiền chứ không phản ánh sức cạnh tranh của hàng hóa trong nước dựa trên trao đổi về thương mại quốc tế.
• Tỷ giá thực tế (Real Exchange Rate): Đây là tỷ giá danh nghĩa đã được điều chỉnh dựa theo mức giá tương đối giữa các nước. Tuy nhiên chứng có tính đến cả sức mua thực tế và quyết định được tính cạnh tranh của hàng hóa quốc gia.

Tỷ giá danh nghĩa sẽ được công bố hàng ngày trên các cổng thông tin đại chúng. Trong khi tỷ giá thực tế sẽ được tính toán dựa trên tỷ giá danh nghĩa theo công thức như sau:

Tỷ giá thực tế= Tỷ giá danh nghĩa * Mức giá nước ngoài/Mức giá trong nước

Căn cứ vào phương tiện thanh toán

• Tỷ giá điện hối: Là loại tỷ giá chuyển ngoại hối bằng điện, nó sẽ là cơ sở để xác định các loại tỷ giá khác.
• Tỷ giá thư hối: Là tỷ giá chuyển ngoại hối bằng thư.

Căn cứ vào cơ chế quản lý ngoại hối

Xét trên những nước có nền kinh tế kém phát triển thì ngoài thị trường ngoại hối chính thức thì còn xuất hiện cả thị trường chợ đen. Tỷ giá này nó được chia thành tỷ giá chính thức do ngân hàng trung ương quốc gia đó quy định và tỷ giá chợ đen do quan hệ cung cầu ngoại hối trực tiếp quyết định.

Căn cứ vào hoạt động thanh toán ngoại thương

• Tỷ giá xuất khẩu: Được tính bằng tỷ số của giá bán hàng xuất khẩu theo điều kiện F.O.B bằng ngoại tệ với giá bán buôn xí nghiệp công với thuế xuất khẩu bằng nội tệ.
• Tỷ giá nhập khẩu: Đây là tỷ giá được tính bằng tỷ số giữa giá bán buôn hàng nhập khẩu tại cảng bằng nội tệ cùng với giá nhập khẩu bằng ngoại tệ. Để cho các doanh nghiệp có thể xuất nhập khẩu có lãi thì bất đẳng thức sau phải được thỏa mãn:

Tỷ giá xuất khẩu < Tỷ giá chính thức < Tỷ giá nhập khẩu

Căn cứ vào chế độ tỷ giá hối đoái

• Tỷ giá hối đoái cố định: Nghĩa là loại tỷ giá đã được Nhà nước ấn định cố định, không thay đổi trong tương quan giá cả giữa nội tệ và ngoại tệ.
• Tỷ giá thả nổi hối đoái: Chúng được xác lập hoàn toàn dựa vào cung cầu ngoại hối.
• Tỷ giá thả nổi có quản lý: Có thể đánh giá đây chính là loại tỷ giá được ưa chuộng nhất. Sự kết hợp của tỷ giá cố định và tỷ giá thả nổi. Đặc biệt nó còn khắc phục hiệu quả cả hai loại tỷ giá trên.

Bạn đang làm đề tài luận văn về tỷ giá hối đoái? Bạn gặp khó khăn trong tìm kiếm tài liệu tham khảo hay có vấn đề cần giải đáp trong quá trình thực hiện? Tham khảo ngay DỊCH VỤ VIẾT TIỂU LUẬN, VIẾT LUẬN VĂN THUÊ của Luận Văn 2S TẠI ĐÂY!

Vai trò của tỷ giá hối đoái trong nền kinh tế mở

Vai trò của tỷ giá hối đoái trong nền kinh tế mở

Có thể nói, tỷ giá hối đoái đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với nền kinh tế của mọi quốc gia và cả nhóm quốc gia (trong trường hợp các quốc gia có sự liên kết và sử dụng đồng tiền chung) bởi nó có tác động, ảnh hưởng mạnh mẽ đến mục tiêu, chính sách kinh tế vĩ mô của từng quốc gia. Được thể hiện thông qua hai điểm cơ bản như sau:

• Thứ nhất - Tỷ giá hối đoái và ngoại thương: Trước tiên, tỷ giá giữa đồng nội tệ và ngoại tệ có tác động trực tiếp tới giá cả hàng hóa xuất nhập khẩu của chính quốc gia. Cụ thể, khi giá trị đồng tiền của một quốc gia gia tăng so với giá trị đồng tiền của một quốc gia khác đồng nghĩa với hàng hóa của nước ngoài tại quốc gia đó trở nên rẻ hơn và hoàng hóa của quốc gia đó ở nước ngoài trở nên đắt hơn và ngược lại. Vì tỷ giá hối đoái có ảnh hưởng đến hoạt động xuất nhập khẩu, chính vì vậy nó đồng thời cũng ảnh hưởng đến cán cân thanh toán quốc tế, dẫn đến thặng dư hoặc thâm hụt cán cân thương mại.
• Thứ hai - Tỷ giá hối đoái và sản lượng, công ăn việc làm, lạm phát: Thông qua sự tác động với ngoại thương, tỷ giá hối đoái góp phần tác động đến các khía cạnh khác của nền kinh tế. Kể đến như: khả năng sản xuất, mặt bằng giá cả thị trường, công ăn việc làm của người lao động… 

Các nhân tố ảnh hưởng đến tỷ giá hối đoái là gì?

Dưới con mắt của các nhà kinh tế học thì tỷ giá hối đoái luôn vận động dựa theo những biến động vĩ mô của nền kinh tế. Mặc dù đã khoác trên mình tấm áo tỷ giá danh nghĩa, có lúc được xem là ổn định nhưng tỷ giá danh nghĩa xét với các nước áp dụng chế độ thả nổi tỷ giá thì lại thường xuyên thay đổi. Trong một nền kinh tế mở, dù là mở cửa trong mức độ nào thì chúng cũng là một yếu tố vô cùng nhạy cảm, bị ảnh hưởng bởi nhiều nhân tố như:

Yếu tố lạm phát

Theo một nguyên tắc chung thì khi một đất nước duy trì tỷ lệ lạm phát ở mức thấp, giá trị đồng tiền của nước này sẽ tăng lên do sức mua trong nước tăng lên tương đối so với các đồng tiền khác. Ví dụ trong nửa cuối thế kỷ 20, các nước có tỷ lệ lạm phát thấp bao gồm Nhật Bản, Đức và Thụy Sĩ còn Mỹ và Canada thì mãi về sau mới đạt được mức lạm phát thấp. Đáng chú ý đồng tiền của những nước có lạm phát cao thường bị mất giá hơn so với đồng tiền của các đối tác thương mại. Việc này đi kèm với lãi suất cao hơn.

Sự chênh lệch về lãi suất

Lãi suất, lạm phát và tỷ giá hối đoái chính là một trong ba yếu tố có mối tương quan cực kỳ chặt chẽ, khăng khít với nhau. Bằng việc kiểm tra lãi suất thì những ngân hàng trung ương sẽ gây ảnh hưởng đến cả tỷ giá hối đoái và cả lạm phát. Ngoài ra khi lãi suất thay đổi thì nó sẽ tác động đến lạm phát và giá trị tiền tệ. Một nền kinh tế khi có lãi suất cho vay cao hơn thì chúng sẽ đem đến lợi nhuận cao hơn cho chủ nợ so với nền kinh tế khác. Tuy nhiên tác động của lãi suất cao cũng trở nên tiêu cực do giảm giá trị của đồng tiền.

Yếu tố thu nhập

Thu nhập của mỗi quốc gia thường sẽ có tác động khá lớn đến tỷ giá hối đoái theo một cách thức nào đó, có thể là gián tiếp hoặc là trực tiếp.

• Tác động trực tiếp: Thu nhập của quốc gia tăng thì người dân cũng có xu hướng muốn dùng hàng nhập khẩu nhiều hơn. Từ đó cầu ngoại tệ tăng, tỷ giá tăng.
• Tác động gián tiếp: Thu nhập cao thì người dân sẽ tăng chi tiêu trong nước làm cho tỷ lệ lạm phát cao, tỷ giá tăng.

Yếu tố trao đổi thương mại

• Tình hình tăng trưởng kinh tế: Khi tốc độ tăng giá của sản phẩm xuất khẩu mà tăng hơn tốc độ tăng giá sản phẩm nhập khẩu thì tỷ lệ trao đổi thương mại cũng sẽ tăng và khiến cho giá trị đồng nội tệ tăng, tỷ giá giảm.
• Cán cân thanh toán: Cán cân thanh toán quốc tế cao thì đồng ngoại tệ sẽ tăng và đồng nội tệ giảm. Từ đó khiến cho tỷ giá hối đoái tăng và ngược lại.

Tóm tắt các nhân tố ảnh hưởng đến tỷ giá hối đoái

Ý nghĩa của tỷ giá hối đoái là gì?

Tỷ giá hối đoái có ý nghĩa vô cùng quan trọng vì nó xác định giá trị giữa hàng hóa và dịch vụ của hai hay nhiều quốc gia. Tỷ giá hối đoái là tỷ lệ được sử dụng trên tất cả các thị trường quốc tế, bao gồm tài chính, thương mại và đầu tư. Các doanh nghiệp và nhà đầu tư sử dụng các tỷ giá này để so sánh sức mua của đồng tiền của họ với đồng tiền của quốc gia khác. Họ cũng sử dụng điều này để xác định sức mạnh so sánh của đồng nội tệ với ngoại tệ.

Tỷ giá hối đoái mở đường cho thương mại quốc tế bằng cách gửi tín hiệu đến thị trường về giá trị của từng hàng hóa. Chẳng hạn, nếu không có tỷ giá hối đoái, Mỹ sẽ không biết 1 đô la có giá trị bằng bao nhiêu đối với một người ở Việt Nam. 

Trên đây là một số thông tin chia sẻ về tỷ giá hối đoái là gì cũng như các yếu tố ảnh hưởng đến tỷ giá hối đoái mà chúng tôi muốn chia sẻ đến với bạn đọc. Mong rằng bài viết đã cung cấp đến bạn những kiến thức hữu ích nhất để từ đó hiểu hơn về lĩnh vực này và áp dụng trong việc học, việc phân tích một cách hiệu quả nhất.