Tự doanh chứng khoán là gì? Khái niệm, phân loại & vai trò

Trong những năm trở lại đây, thị trường chứng khoán đã trở nên sôi động và nhận được nhiều sự quan tâm của các chủ đầu tư. Trong đó, tự doanh chứng khoán là một lĩnh vực quan trọng cấu thành nên thị trường này. Bạn đang học tập, nghiên cứu hoặc bạn có hứng thú, quan tâm đến chứng khoán, thế nhưng liệu bạn đã hiểu rõ bản chất khái niệm tự doanh chứng khoán là gì? Nếu chưa chắc chắn, hãy cùng Luận Văn 2S tham khảo bài viết này để có thêm nhiều thông tin hữu ích nhé!

Tự doanh chứng khoán là gì?

Theo Luật chứng khoán năm 2019, tự doanh chứng khoán (Tiếng Anh: Selftrading) là việc công ty chứng khoán tự tiến hành các giao dịch mua hoặc bán chứng khoán cho chính mình. Hay nói cách khác, tự doanh chứng khoán cũng có thể được hiểu là hoạt động tự mua bán chứng khoán cho mình nhằm mục đích cuối cùng là hưởng lợi nhuận từ khoản chênh lệch giá (mua thấp, bán cao).

Trong đó, chứng khoán được hiểu là bằng chứng xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với tài sản hoặc phần vốn của tổ chức phát hành. Chúng được thể hiện dưới các hình thức như chứng chỉ, cổ phiếu, trái phiếu… Các công ty chứng khoán được hiểu là một định chế tài chính trung gian thực hiện các nghiệp vụ trên thị trường tài chính. Do có tính đặc thù về khả năng tiếp cận thông tin và chủ động trên thị trường, các công ty chứng khoán sẽ có những lợi thế đặc biệt trong tiến hành hoạt động tự doanh chứng khoán. Chẳng hạn như: Nắm bắt xu thế giao dịch trên thị trường chứng khoán, có khả năng dự đoán các diễn biến có thể xảy ra trong tương lai của thị trường chứng khoán, nắm bắt đầy đủ thông tin về quan hệ cung cầu đối với từng chứng khoán và đặc biệt là miễn phí 100% phí giao dịch. Thông qua hoạt động tự doanh, các công ty chứng khoán có thể đóng góp rất lớn trong việc bình ổn giá cả của các loại chứng khoán trên thị trường cũng như điều tiết cung cầu do khả năng chuyên môn cao và nguồn vốn lớn.

Hoạt động tự doanh của công ty chứng khoán được thực hiện ở cả thị trường tự do OTC và cả sàn giao dịch. Trên thị trường OTC, hoạt động tự doanh chứng khoán có thể được thực hiện dưới các hình thức như thực hiện trực tuyến giữa công ty chứng khoán với đối tác, hoặc thông qua hệ thống giao dịch tự động hay tạo thị trường. Còn trên sàn giao dịch, hoạt động tự doanh sẽ được tiến hành như hoạt động của nhà đầu tư thông thường.

Khái niệm tự doanh chứng khoán là gì?

Đặc điểm của hoạt động tự doanh chứng khoán là gì?

Hoạt động tự doanh chứng khoán của các công ty chứng khoán mang tính chuyên nghiệp cao. Điều này được thể hiện ở nguồn lực có trình độ và kiến thức chuyên môn cao, có có khả năng đưa ra các quyết định đúng đắn. Bên cạnh đó, các hoạt động đầu tư và kinh doanh của công ty chứng khoán đều tuân theo một quy định đầu tư chặt chẽ nhằm đảm bảo tính hiệu quả và an toàn trong đầu tư. Trách nhiệm quyền hạn của các đối tượng tham gia vào hoạt động tự doanh chứng khoán đều được quy định rõ, được thực hiện thông qua các bước nhất định và có phương án đầu tư cụ thể. Hoạt động tự doanh của công ty chứng khoán luôn có mục đích, tính định hướng và nằm trong chiến lược lâu dài của công ty.

Hoạt động tự doanh của công ty chứng khoán có quy mô rất lớn và danh mục đầu tư đa dạng. Các công ty chứng khoán có tiềm lực tài chính mạnh và có thể huy động được lượng vốn lớn nên giá trị các khoản đầu tư thường lớn. Các công ty chứng khoán không chỉ tập trung vào một loại chứng khoán, một thị trường hay một công ty nhất định mà họ thường đầu tư vào nhiều ngành nghề và thị trường khác nhau. Dựa vào các lợi thế về nhân lực và vốn, các công ty chứng khoán còn có khả năng tìm kiếm các cơ hội đầu tư, đa dạng hóa danh mục đầu tư và giảm thiểu rủi ro.

Tuy nhiên, hoạt động đầu tư chứng khoán của các công ty này vẫn luôn tiềm ẩn nhiều rủi ro. Trong hoạt động tự doanh của mình, các công ty chứng khoán sẽ sử dụng các công cụ phòng vệ để phòng tránh rủi ro và các công cụ này có hữu hiệu hay không sẽ phụ thuộc vào các yếu tố khách quan và chủ quan.

Đặc điểm của tự doanh chứng khoán là gì?

Phân loại hoạt động tự doanh chứng khoán

Hoạt động đầu tư ngân quỹ

Bất kỳ doanh nghiệp nào cũng phải dự trữ cho mình một lượng tiền mặt nhất định để thực hiện việc chi trả và dự phòng cho các nhu cầu thanh toán hằng ngày. Đối với doanh nghiệp hoạt động về tài chính, yêu cầu này càng trở nên cấp thiết. Ngoài tiền mặt, các khoản dự trữ còn được thực hiện dưới dạng tiền gửi tại ngân hàng, các chứng khoán ngắn hạn có tính lỏng cao dễ dàng chuyển đổi sang tiền mặt. Hoạt động đầu tư ngân quỹ phát sinh giúp các ngân hàng, công ty chứng khoán quản lý tốt khoản dự trữ này. Bằng việc đầu tư số tiền tạm thời nhàn rỗi vào thị trường tiền tệ, họ sẽ đạt được hai mục đích đó là: đáp ứng nhu cầu thanh toán và có mức sinh lời nhất định.

Hoạt động đầu tư chênh lệch giá

Kinh doanh chênh lệch giá là việc các nhà đầu tư mua chứng khoán ở mức giá thấp và bán ở mức giá cao hơn, lợi nhuận thu về là phần chênh lệch giá. Mục đích của việc đầu tư này là nhằm vào phần chênh lệch giá cả trên thị trường để tạo ra lợi nhuận nhưng không chịu rủi ro trên cơ sở khai thác sự không nhất quán về giá chứng khoán tại các thời điểm khác nhau tại các thị trường khác nhau.

Khi công ty chứng khoán thực hiện hoạt động tự doanh cổ phiếu với chiến lược là loại hình này thì chính sách đầu tư của công ty sẽ thiên về đầu tư trong ngắn hạn. Khi giá cổ phiếu trên thị trường tăng hơn giá mua vào với tỷ lệ nhất định, công ty sẽ thực hiện bán cổ phiếu đó để thu lợi nhuận từ mức giá chênh lệch.

Hoạt động đầu cơ

Các công ty chứng khoán thực hiện đầu tư nhằm kiếm được lợi nhuận thông qua hành vi chấp nhận rủi ro về giá chứng khoán. Trong chứng khoán, đầu cơ là việc mua bán, nắm giữ, bán khống các loại chứng khoán nhằm thu được lợi nhuận từ sự biến động giá mạnh của chúng. Cơ sở đầu cơ của họ là: tại một ngày nhất định trong tương lai, chứng khoán sẽ tăng hơn giá tại thời điểm hiện tại. Khi đầu tư, công ty chứng khoán sẽ mua vào tại thời điểm giá chứng khoán thấp để bán với giá cao trong tương lai. Họ sẵn sàng chấp nhận thua lỗ cao nếu gặp rủi ro nhưng lại có thể đạt được những khoản lợi khổng lồ. Hoạt động đầu cơ thực hiện trong ngắn hạn và chỉ những công ty chứng khoán cần tích tụ nhiều vốn, đặt mục tiêu lợi nhuận hàng đầu và có chính sách đầu tư mạo hiểm mới thực hiện hoạt động này.

Phân loại tự doanh của công ty chứng khoán

Hoạt động đầu tư phòng vệ

Công ty chứng khoán thực hiện hoạt động đầu tư phòng vệ với mục đích tự bảo vệ trước sự biến động của giá chứng khoán. Theo đó, các công ty chứng khoán phải sử dụng các công cụ phòng vệ như option, future, swap,…Đây là loại đầu tư được thực hiện để làm giảm hoặc loại trừ rủi ro xảy ra với một loạt đầu tư khác trong khi vẫn đảm bảo một mức lợi nhuận khi thực hiện thương vụ.

Hoạt động tạo lập thị trường

Tạo lập thị trường là hoạt động mà các công ty chứng khoán chấp nhận rủi ro để nắm giữ một khối lượng nhất định của một loại chứng khoán nhất định để hỗ trợ, thúc đẩy giao dịch đối với loại chứng khoán đó. Khi đóng vai trò là nhà tạo lập thị trường, công ty chứng khoán thường xuyên niêm yết lên các mức giá chào mua, chào bán và thực hiện mua bán theo các mức giá đó.

Hoạt động đầu tư nắm quyền kiểm soát

Mục đích của công ty chứng khoán khi thực hiện hoạt động này là thao túng và nắm quyền kiểm soát các tổ chức phát hành đó vậy công ty sẽ sẵn sàng chấp nhận một chi phí lớn nhưng hợp lý để nắm được quyền kiểm soát và kỳ vọng trong tương lai có thể thể thao túng những tổ chức đó và thu về nguồn lợi cao. Công ty chứng khoán có đầy đủ điều kiện để thực hiện hoạt động đầu nắm quyền kiểm soát khi có tiềm lực tài chính mạnh, độ ngũ cán bộ trình độ cao. Với những công ty phát hành làm ăn không hiệu quả, công ty chứng khoán hoàn toàn có thể mua lại toàn bộ hoặc một phần đủ quyền để chi phối hoặc tham gia quản lý công ty sau đó thực hiện tái cơ cấu tài chính doanh nghiệp đó,…của các công ty phát hành để đưa công ty đó lên niêm yết trên thị trường chứng khoán hoặc bán lại công ty cho các đối tác với giá trị cao hơn. Với xu hướng này, các công ty chứng khoán ngày càng phát triển theo mô hình là tập đoàn tài chính trung gian thực hiện cung cấp dịch vụ trên thị trường chứng khoán và đóng vai trò là những nhà đầu tư chiến lược.

Có thể bạn quan tâm:

→ Thị trường chứng khoán là gì? Tổng quan thị trường chứng khoán ở Việt Nam

Mục đích tự doanh chứng khoán của công ty chứng khoán là gì?

Các công ty chứng khoán thực hiện tự doanh chứng khoán nhằm nhiều mục đích khác nhau, bao gồm:

Tự doanh chứng khoán nhằm thu được lợi nhuận. Lợi nhuận thu được từ việc tự doanh chứng khoán là rất lớn, chiếm tỉ trọng cao trong cơ cấu lợi nhuận của các công ty chứng khoán.

Đối với các công ty chứng khoán và những tổ chức kinh doanh trên thị trường vốn, phạm vi và quy mô kinh doanh phụ thuộc vào nguồn vốn và mức dự trữ đảm bảo khả năng thanh toán. Hoạt động tư doanh làm cho công ty chứng khoán nắm giữ số lượng chứng khoán rất lớn, đây là công cụ có khả năng thanh khoản cao và mang lại lợi nhuận lơn. Vì nguồn chứng khoán dự trữ lớn, khả năng thanh toán ổn định, các công ty chứng khoán có thể vay vốn từ các trung tâm thanh toán và lưu ký chứng khoán,…để mở rộng kinh doanh. Nguồn vốn lợi có thể tạo ra hạn mức giao dịch lớn cho các hợp động giao dịch có khối lượng lớn.

Nằm giữa lượng chứng khoán lớn còn tạo điều kiện cho các công ty chứng khoán triển khai các nghiệp vụ mới trên cơ sở được pháp luật cho phép như bán khống hay hợp đồng quyền chọn,…

Công ty chứng khoán thực hiện hoạt động tự doanh không chỉ nhằm mục đích đạt được lợi nhuận cao, củng cố tiềm lực mà còn để tạo ra thương hiệu mạnh trên thị trường.

Vai trò của hoạt động tự doanh chứng khoán là gì?

Đối với công ty chứng khoán

Vai trò của hoạt động tự doanh chứng khoán đối với công ty chứng khoán là gì?

• Hoạt động tự doanh mang lại nguồn lợi nhuận cao cho công ty chứng khoán. Có thể nói, đây là vai trò quan trọng của hoạt động tự doanh đối với công ty, lợi nhuận từ hoạt động tự doanh chiếm một tỷ trọng không nhỏ trong tổng lợi nhuận của một công ty chứng khoán. Các công ty có khả năng chuyên môn, thông tin và đặc biệt là nguồn vốn lớn hầu hết đều triển khai hoạt động tự doanh . Mặc dù không được ổn định như nghiệp vụ môi giới chứng khoán và tiêu tốn nhiều nhân lực cũng như nguồn tài chính, đồng thời cũng chứa rất nhiều rủi ro nhưng hoạt động tự doanh sẽ mang lại những khoản lợi nhuận khổng lồ.
• Hoạt động tự doanh hỗ trợ phát triển các nghiệp vụ khác. Tự doanh là hoạt động hỗ trợ trực tiếp cho nghiệp vụ bảo lãnh phát hành, nghiệp vụ  tư vấn, môi giới, hỗ trợ về thông tin, nhận định hay quan hệ khách hàng,... Triển khai hoạt động tự doanh cũng góp phần đa dạng hóa hoạt động, giảm thiểu rủi ro tổng thể cho các công ty chứng khoán .
• Hoạt động tự doanh giúp phát triển khách hàng. Trong quá trình hoạt động tự doanh, mối quan hệ giữa công ty và các khách hàng được củng cố, tạo lập nên nhiều mối quan hệ tốt đẹp từ đó tạo điều kiện phát triển cơ sở khách hàng chung cho cả công ty chứng khoán
• Hoạt động tự doanh giúp các công ty chứng khoán nắm bắt tình hình thị trường. Để thực hiện được hoạt động tự doanh, các công ty phải theo sát sự biến động của thị trường. Từ các thông tin này cùng với sự nhìn nhận, đánh giá chủ quan mà các công ty chứng khoán có thể đưa ra được chiến lược kinh doanh phù hợp cho từng giai đoạn hoạt động.

Đối với thị trường chứng khoán

• Hoạt động tự doanh làm tăng quy mô đầu tư trên thị trường. Tùy thuộc vào quy mô và chiến lược đầu tư, mỗi công ty chứng khoán sẽ có một hạn mức giao dịch cổ phiếu, trái phiếu nhất định trên. Do vậy, dù ít hay nhiều thì lượng vốn mà các công ty này đổ vào thị trường cũng là những con số không hề nhỏ so với các nhà đầu tư cá nhân riêng lẻ và điều này sẽ góp phần tăng quy mô giao dịch trên thị trường.
• Hoạt động tự doanh góp phần nâng cao chất lượng đầu tư trên thị trường. Công ty chứng khoán là một tổ chức chuyên nghiệp trong lĩnh vực chứng khoán, đầu tư theo quy trình và phân tích bài bản.Khi có càng nhiều công ty thực hiện hoạt động tự doanh cổ phiếu thì phong cách đầu tư theo số đông sẽ dần bị thay thế bởi một cách thức đầu tư mới có suy tính và phân tích. Điều này giúp thị trường chứng khoán phát triển ổn định và bền vững.
• Hoạt động tự doanh giúp bình ổn giá cả thị trường. Các công ty chứng khoán hoạt động nhằm góp phần bình ổn giá cả thị trường. Trong trường hợp này, hoạt động tự doanh được tiến hành dựa theo luật định. Luật các nước đều quy định các công ty phải dành một tỷ lệ % nhất định trong các giao dịch của mình cho hoạt động bình ổn thị trường. Do đó, các công ty chứng khoán có nghĩa vụ mua vào khi giá chứng khoán bị giảm và bán ra khi giá chứng khoán lên nhằm giữ cho thị trường chứng khoán luôn ổn định.

Chúng ta đã cùng tìm hiểu về “tự doanh chứng khoán là gì” cũng như những vấn đề liên quan đến lĩnh vực này. Luận Văn 2S hy vọng những kiến thức này sẽ hữu ích cho bạn trong quá trình nghiên cứu và ứng dụng. Hãy cùng chúng tôi chia sẻ những thông tin này đến nhiều người hơn nữa nhé.