Cạnh tranh hoàn hảo là gì? Tìm hiểu về thị trường cạnh tranh hoàn hảo

Trong kinh tế học, chúng ta được tìm hiểu rất nhiều mô hình kinh tế như thị trường cạnh tranh độc quyền, thị trường cạnh tranh hoàn hảo, thị trường cạnh tranh không hoàn hảo… Mỗi mô hình kinh tế khác nhau sẽ có những đặc thù khác nhau cũng như có các ưu và nhược điểm riêng biệt. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng nhau đi tìm hiểu sâu hơn về thị trường cạnh tranh hoàn hảo: đặc điểm, ví dụ cũng như các ưu - nhược điểm của mô hình kinh tế này. Cùng theo dõi bài viết để có thêm các kiến thức hữu ích nhé!

Cạnh tranh hoàn hảo là gì?

Cạnh tranh hoàn hảo (tiếng Anh: Perfect Competition) là một thị trường giả định mà ở đó mức độ cạnh tranh là lớn nhất có thể. Trong thị trường có sự cạnh tranh hoàn hảo, có một số lượng lớn người sản xuất và người tiêu dùng cạnh tranh với nhau. Cả người sản xuất và người tiêu dùng đều là người định giá. Tuy nhiên họ không có khả năng tác động đến giá thị trường. Các nhà kinh tế học tân cổ điển cho rằng cạnh tranh hoàn hảo sẽ tạo ra kết quả tốt nhất có thể cho người tiêu dùng và xã hội.

Cạnh tranh hoàn hảo (Perfect Competition)

Thị trường cạnh tranh hoàn hảo là gì

Một thị trường được xem là thị trường cạnh tranh hoàn hảo cần phải đáp ứng đủ 5 đặc trưng cơ bản sau:

• Có rất nhiều người mua và người bán trên thị trường.
• Thị phần bình đẳng
• Sản phẩm đồng nhất. Các đặc tính của hàng hóa hoặc dịch vụ không khác nhau giữa các nhà cung cấp.
• Cả người mua và người bán đều có thông tin hoàn hảo về giá cả, công dụng, chất lượng và phương pháp sản xuất của sản phẩm.
• Không có rào cản gia nhập hoặc rút lui khỏi thị trường.

Chúng ta sẽ tìm hiểu sâu hơn về các đặc trưng này trong phần tiếp theo.

Xem thêm:

→ Phân tích mô hình 5 áp lực cạnh tranh của Michael Porter

Các đặc trưng của thị trường cạnh tranh hoàn hảo

Có nhiều người mua và người bán

Thị trường cạnh tranh hoàn hảo tồn tại rất nhiều người mua và người bán đến mức không ai trong số họ có thể ảnh hưởng đến giá cả và sản lượng của toàn ngành. Cụ thể, nếu một nhà cung cấp tăng sản lượng của mình, thì sự thay đổi của nó đối với nguồn cung của ngành sẽ không đủ để tác động đến giá cả. Tương tự, nếu một người mua ngừng mua sản phẩm, sự sụt giảm nhu cầu này là quá nhỏ để có thể ảnh hưởng đến giá của sản phẩm. Trên thực tế, giá cả sản phẩm sẽ được xác định bởi cung và cầu thị trường và một nhà cung cấp sẽ là người định giá và không thể tác động đến giá cả.

Tồn tại nhiều người mua và người bán trong TTCTHH

Sản phẩm đồng nhất

Trong cạnh tranh hoàn hảo, các nhà cung cấp bán các sản phẩm tương tự nhau. Mỗi công ty sản xuất và bán một sản phẩm đồng nhất để không có người mua nào có bất kỳ ưu tiên nào đối với sản phẩm của bất kỳ người bán cá nhân nào hơn những người khác. Hàng hóa sẽ đồng nhất thì giá cả cũng sẽ đồng nhất ở mọi nơi.

Thị phần bình đẳng

Tại thị trường cạnh tranh hoàn hảo, mỗi công ty có một thị phần rất nhỏ trên thị trường. Bởi nếu có nhiều công ty trong ngành, mỗi công ty sẽ chỉ đóng góp một lượng nhỏ vào tổng cung trên thị trường.

Người bán và người mua có đầy đủ thông tin hoàn hảo

Cạnh tranh hoàn hảo là nơi khách hàng biết rằng doanh nghiệp đang bán cùng một sản phẩm với giá thấp hơn. Do đó, các doanh nghiệp không muốn tăng giá trước đối thủ cạnh tranh. Hơn nữa, khách hàng cũng nhận thức được chất lượng của sản phẩm. Ví dụ, một công ty có thể giảm chi phí để cung cấp một sản phẩm chất lượng thấp hơn và tạo ra nhiều lợi nhuận hơn. Vì khách hàng có thông tin hoàn hảo, họ sẽ biết sản phẩm kém chất lượng. và chuyển sang mua sản phẩm của đối thủ cạnh tranh.

Dễ dàng gia nhập hoặc rút lui khỏi thị trường

Không được có bất kỳ điều gì gây khó khăn cho các doanh nghiệp gia nhập hoặc rời khỏi ngành. Nếu có hy vọng về lợi nhuận, doanh nghiệp sẽ tham gia kinh doanh nếu có khả năng sinh lời và khi bị lỗ, doanh nghiệp sẽ ngừng hoạt động kinh doanh và rút khỏi thị trường.

3 Ví dụ về thị trường cạnh tranh hoàn hảo

Như đã đề cập trước đó, cạnh tranh hoàn hảo là một cấu trúc lý thuyết và không tồn tại trong thực tế. Đặc biệt là trong bối cảnh hiện tại, khi mà chúng ta đang sống trong một nền kinh tế mà các công ty cạnh tranh bằng cách cung cấp các sản phẩm khác nhau và thông tin “hoàn hảo” khó có thể được thu thập. Vì vậy, thật khó để tìm thấy những ví dụ thực tế về sự cạnh tranh hoàn hảo nhưng vẫn có những biến thể hiện diện trong xã hội hiện nay, đặc biệt là trong nông nghiệp, thị trường ngoại hối và mua sắm trực tuyến.

Nông nghiệp: 

Tại thị trường này, các sản phẩm rất giống nhau. Cà rốt, khoai tây, cà chua, ngũ cốc... đều là những loại thực phẩm chung, do nhiều nông dân sản xuất. Vì sản phẩm có tính đồng nhất cao, ai cũng có thể mua đất và trồng trọt ra chúng. Ngoài ra, họ cũng dễ dàng rời bỏ thị trường. Vì vậy, thị trường nông nghiệp có những dấu hiệu chính của sự cạnh tranh hoàn hảo.

Ví dụ về thị trường cạnh tranh hoàn hảo

Thị trường ngoại hối: 

Trong thị trường này, các nhà giao dịch trao đổi tiền tệ. Vì sản phẩm trao đổi trong thị trường này chỉ bao gồm tiền tệ (Đô la Mỹ, Bảng Anh, Euro…) cho nên sản phẩm là đồng nhất. Ngoài ra, có rất nhiều người bán và người mua trong thị trường. Hơn nữa, bất kỳ ai cũng có thể dễ dàng mua một số loại tiền tệ và cũng dễ dàng bán nó. Mặc dù có một ngoại lệ trong thực tế là các nhà giao dịch có thể không có 'thông tin hoàn hảo'. Người mua và người bán bình thường có thể gặp bất lợi so với những người buôn bán chuyên nghiệp làm công việc đó để kiếm sống. Mặc dù vậy, nó là một trong những ví dụ gần nhất về sự cạnh tranh hoàn hảo mà chúng ta có thể tìm thấy trong cuộc sống ngày nay

Mua sắm trực tuyến: 

Chúng ta có thể không coi Internet là một thị trường riêng biệt. Tuy nhiên, internet là nơi có nhiều người mua và nhiều người bán. Một ví dụ điển hình có thể kể đến là các sàn giao dịch thương mại điện tử như Shopee, Tiki, Amazon… Internet cho phép khách hàng so sánh và thu thập 'thông tin hoàn hảo' về một sản phẩm. Hãy xem xét một cuốn sách cụ thể: có nhiều người mua và nhiều nhà phân phối. Đồng thời, nhìn chung có rất ít khác biệt về giá cả. Vì vậy, có rất nhiều người mua và người bán các sản phẩm tương tự nhau. Từ các đặc trưng kể trên, có thể nói mua sắm trực tuyến cũng là một ví dụ gần nhất về thị trường cạnh tranh hoàn hảo.

Ưu - Nhược điểm của thị trường cạnh tranh hoàn hảo

Ưu điểm của thị trường cạnh tranh hoàn hảo

• Ưu điểm đầu tiên và quan trọng nhất của cạnh tranh hoàn hảo là người tiêu dùng được đảm bảo rằng họ sẽ không bị tính phí cao hơn mức giá bình thường để mua sản phẩm hàng hóa dịch vụ. Bởi trong thị trường này, người bán không có quyền định giá độc quyền và do đó họ không thể tác động đến giá của sản phẩm.
• Một lợi thế khác của cạnh tranh hoàn hảo là người tiêu dùng có được sản phẩm tiêu chuẩn hóa dù cho họ mua chúng ở bất kể đâu. Hay nói cách khác, người tiêu dùng không phải lo lắng về chất lượng sản phẩm.
• Cạnh tranh hoàn hảo là thị trường hướng đến người tiêu dùng và người bán không thể làm hài lòng người tiêu dùng bởi vì người tiêu dùng sẽ nhanh chóng chuyển từ người bán này sang người bán khác nếu họ không hài lòng từ sản phẩm hoặc dịch vụ của người bán.
• Trong cạnh tranh hoàn hảo, các nhà cung cấp hàng hóa, dịch vụ không hoặc tốn rất ít chi phí cho hoạt động quảng cáo vì các sản phẩm đồng nhất và nếu người bán giữ giá theo mức giá chung của thị trường thì việc bán hàng sẽ tự động diễn ra mà họ không phải bỏ ra chi phí cho quảng cáo.

Nhược điểm của thị trường cạnh tranh hoàn hảo

• Đây là thị trường có nhiều doanh nghiệp nhỏ và bản thân họ không có đủ sức mạnh thị trường để ảnh hưởng đến giá cả.
• Nhược điểm lớn nhất của thị trường cạnh tranh hoàn hảo là không tạo ra động lực khuyến khích người bán đổi mới hoặc bổ sung thêm tính năng cho sản phẩm vì trong trường hợp tỷ suất lợi nhuận cạnh tranh hoàn hảo là cố định và người bán không thể tính phí cao hơn giá bình thường đang thịnh hành trên thị trường bởi vì khi đó người tiêu dùng sẽ chuyển sang người bán khác, do đó người bán tiếp tục bán sản phẩm tiêu chuẩn hóa ở mức giá cố định bởi lực cung và cầu thị trường.
• Có rất ít rào cản gia nhập vào thị trường, do đó bất kỳ công ty nào cũng có thể tham gia thị trường và bắt đầu bán sản phẩm, do đó các công ty cũ không thể tự mãn vì cơ hội mất thị phần vào tay các công ty mới luôn rình rập họ.

Như có thể thấy ở trên, thị trường cạnh tranh hoàn hảo có cả mặt lợi và mặt hại, tuy nhiên trong thực tế kiểu cấu trúc thị trường này hiếm khi tồn tại vì tất cả các sản phẩm không thể đồng nhất và có sự khác biệt nhỏ ngay cả giữa các sản phẩm đồng nhất hoàn hảo tạo cơ hội cho người bán tính chênh lệch giá từ khách hàng. Do đó, trong thế giới thực hiếm khi có sự cạnh tranh hoàn hảo. Hy vọng bài viết đã giải đáp tất cả các câu hỏi mà bạn đọc tìm kiếm. Chúc bạn học tập tốt!