Phát triển nguồn nhân lực là gì? Nội dung phát triển nguồn nhân lực

Từ xưa đến nay, con người luôn là đối tượng nghiên cứu, là vấn đề trung tâm của mọi ngành khoa học. Trong bất kỳ chế độ nào, con người cũng là mục tiêu và động lực phát triển của xã hội. Hiện nay, nguồn nhân lực được xem là nguồn lực của mọi nguồn lực, giữ vị trí trung tâm trong toàn bộ quá trình công nghiệp hóa - hiện đại hóa. Vì vậy, phát triển nguồn nhân lực trở thành vấn đề được các tổ chức và doanh nghiệp đặc biệt quan tâm. Để hiểu rõ hơn về nội dung khái niệm phát triển nguồn nhân lực là gì và các giải pháp phát triển nguồn nhân lực trong tổ chức, doanh nghiệp, chúng ta hãy cùng đọc bài viết sau đây nhé.

Phát triển nguồn nhân lực là gì?

Phát triển nguồn nhân lực (Tiếng Anh: Human Resource Development) là khái niệm có thể được tiếp cận theo nhiều cách khác nhau. Cụ thể:

Dựa trên khái niệm nguồn nhân lực, ta có thể hiểu phát triển nguồn nhân lực là gia tăng giá trị của con người thông qua các mặt trí tuệ, đạo đức, thể lực, kỹ năng lao động… Từ đó giúp họ có đủ điều kiện tham gia vào lực lượng lao động, thực hiện tốt quá trình sản xuất và tái sản xuất tạo ra nhiều sản phẩm hàng hóa, dịch vụ, góp phần làm cho đất nước, cho xã hội ngày càng trở nên giàu mạnh. 

Xét trên góc độ vĩ mô, phát triển nguồn nhân lực được hiểu là các hoạt động đầu tư nhằm mục đích tạo ra đủ một số lượng nguồn nhân lực xã hội có chất lượng đáp ứng được nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, đồng thời đảm bảo sự phát triển của từng cá nhân phù hợp với yêu cầu của môi trường. Ở góc độ này, phát triển nguồn nhân lực được xem xét dựa trên hai mặt: Chất và lượng. Cụ thể:

• Phát triển về số lượng: Phát triển nguồn nhân lực về số lượng là sự gia tăng về số lượng của đội ngũ nhân lực theo hướng phù hợp với môi trường và điều kiện hoạt động mới. Sự thay đổi về cơ cấu nhân lực của quốc gia diễn ra theo cơ cấu độ tuổi, cơ cấu khu vực phân bổ nhân lực và cơ cấu về giới. 
• Phát triển về chất lượng: Phát triển nguồn nhân lực về chất lượng là sự gia tăng trình độ học vấn, trình độ chuyên môn kỹ thuật, sự gia tăng mức sống và sự gia tăng về sức khoẻ của các thành viên trong xã hội hoặc tổ chức. Chỉ số phát triển con người là thước đo được Liên hợp quốc sử dụng để so sánh sự phát triển nguồn nhân lực của một quốc gia qua các thời kỳ hoặc giữa các quốc gia với nhau.

Xét trên góc độ vi mô, phát triển nguồn nhân lực đơn thuần được hiểu là hoạt động đào tạo người lao động.

Trong mỗi doanh nghiệp, tổ chức, phát triển nguồn nhân lực là việc tổ chức, doanh nghiệp thông qua thực hiện các chức năng của công tác phát triển nguồn nhân lực để phát triển về số lượng và chất lượng nguồn nhân lực nhằm mục đích có được một đội ngũ nhân lực phù hợp với mục tiêu và định hướng phát triển của tổ chức trong từng thời gian nhất định. 

Còn theo cách tiếp cận của các nhà kinh tế hiện đại, con người không phải là nhân tố sản xuất thông thường mà giữ vai trò là mục tiêu của sự phát triển. Chính vì thế, việc phát triển con người là sự mở rộng các cơ hội lựa chọn, nâng cao năng lực của con người nhằm giúp con người hưởng thụ một cuộc sống hạnh phúc, ấm no và bền vững. Do đó, việc phát triển con người không chỉ là sự gia tăng về thu nhập, của cải vật chất mà còn bao gồm cả việc mở rộng khả năng của con người, tạo cho con người có thể tiếp cận nền giáo dục tốt hơn, chỗ ở tiện nghi hơn và việc làm có ý nghĩa hơn. 

Tóm lại, một cách khái quát, ta có thể định nghĩa khái niệm phát triển nguồn nhân lực trong doanh nghiệp là quá trình gia tăng cả về số lượng cũng như chất lượng nguồn nhân lực doanh nghiệp, bao gồm: thể lực, trí lực và tâm lực thông qua việc thực hiện các giải pháp và chính sách nhằm mục đích thu hút, đào tạo và duy trì nguồn nhân lực vì mục tiêu phát triển của doanh nghiệp và xu hướng phát triển chung của ngành cũng như phù hợp với yêu cầu phát triển KT - XH trong giai đoạn mới: hội nhập quốc tế, đẩy mạnh tiến trình công nghiệp hóa - hiện đại hóa. Quá trình này diễn ra có tổ chức, có hướng đích của chủ thể quản lý tới đối tượng quản lý nhằm đạt mục tiêu đã đề ra.

Phát triển nguồn nhân lực là gì?

Bài viết liên quan:

→ Nguồn nhân lực là gì? Khái niệm, quy mô nguồn nhân lực Việt Nam

Đặc điểm phát triển nguồn nhân lực trong doanh nghiệp là gì?

Thứ nhất, nguồn nhân lực trong tổ chức doanh nghiệp là một bộ phận trong tổng thể nguồn nhân lực của một quốc gia, vùng lãnh thổ. Cho nên, phát triển nguồn nhân lực của doanh nghiệp phải đặt trong mối quan hệ biện chứng với sự phát triển nguồn nhân lực quốc gia, vùng lãnh thổ và chịu tác động của các chính sách, chiến lược phát triển nguồn nhân lực của quốc gia hay vùng lãnh thổ.

Thứ hai, phát triển nguồn nhân lực trong doanh nghiệp không chỉ là nằm ở việc nâng cao khả năng lao động của từng cá nhân hay chất lượng lao động mà còn phải phát triển và hoàn thiện các yếu tố nâng cao khả năng làm việc theo nhóm giữa những con người đó vơi nhau như bố trí phù hợp với công việc, sở trường, chế độ đãi ngộ thích đáng,…

Thứ ba, phát triển nguồn lực trong doanh nghiệp cần gắn liền với mục tiêu của doanh nghiệp và được hoạch định từ mục tiêu của doanh nghiệp nên nó phải xuất phát từ mục tiêu, chiến lược mà doanh nghiệp đề ra.

Thứ tư, phát triển nguồn nhân lực là phát triển năng lực nhân lực, nâng cao khả năng lao động mà doanh nghiệp có thể huy động được để hoàn thành các mục tiêu và nhiệm vụ của doanh nghiệp. Tức là phát triển nguồn nhân lực là điều kiện cần để có được nguồn lực lao động và sử dụng chúng có hiệu quả nhằm đạt được mục tiêu mà doanh nghiệp đề ra.

Mục tiêu, vai trò của phát triển nguồn nhân lực trong doanh nghiệp

Mục tiêu của phát triển nguồn nhân lực trong doanh nghiệp là gì?

Mục tiêu chung của hoạt động phát triển nguồn nhân lực trong doanh nghiệp là giúp nâng cao trình độ và kỹ năng của người lao động trong công việc hiện tại, giúp cho người lao động thực hiện có hiệu quả hơn chức năng và nhiệm vụ của mình đồng thời mở ra cho họ những bước phát triển mới trong tương lai. Trên cơ sở đó giúp doanh nghiệp phát triển kinh doanh một cách bền vững và nâng cao lợi ích cho người lao động.

Mục tiêu cụ thể của phát triển nguồn nhân lực trong doanh nghiệp bao gồm:

• Thứ nhất, giúp người lao động hiểu rõ bản chất nghề nghiệp của mình, nắm vững hơn về công việc và thực hiện chức năng, nhiệm vụ của bản thân trong công việc một cách thành thạo hơn, có trách nhiệm và kỷ luật hơ
• Thứ hai, nâng cao khả năng thích ứng của người lao động đối với những thay đổi trong công việc có thể xảy đến trong tương lai, chẳng hạn như áp dụng tiến bộ khoa học, sử dụng máy móc - thiết bị hiện đại…
• Thứ ba, nâng cao khả năng tiếp thu và ứng dụng công nghệ mới trong sản xuất của người lao động
• Thứ năm, nâng cao lợi ích, lợi nhuận và thị phần của doanh nghiệp, nâng cao lợi ích, cải thiện cuộc sống cho người lao động

Vai trò của phát triển nguồn nhân lực trong doanh nghiệp là gì?

Không phải ngẫu nhiên mà vấn đề phát triển nguồn nhân lực, khai thác sử dụng nguồn nhân lực như thế nào cho hiệu quả nhất  lại trở thành vấn đề mà mọi doanh nghiệp quan tâm. Phát triển nguồn nhân lực có vai trò rất lớn đối với sự phát triển của mọi doanh nghiệp, xuyên suốt trong cả quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Để tồn tại và phát triển, doanh nghiệp cần biết cách khai thác, sử dụng và phát triển nguồn nhân lực của mình. Vai trò của phát triển nguồn nhân lực bao gồm:

• Phát triển nguồn nhân lực ảnh hưởng tích cực đến kết quả của quá trình sản xuất lao động: Hay nói cách khác, phát triển nguồn nhân lực đóng vai trò vô cùng có ý nghĩa trong việc tạo ra kết quả của quá trình lao động của mọi doanh nghiệp. Muốn thành công, điều đầu tiên mà mọi doanh nghiệp cần làm được là bằng cách nào đó phải giúp các cá nhân trong doanh nghiệp nhận thức được ý nghĩa của kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh và ảnh hưởng của kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh đối với lợi ích của chính bản thân họ. Từ đó, vấn đề phát triển nguồn nhân lực không còn là vấn đề riêng của doanh nghiệp, nhà quản trị doanh nghiệp mà còn xuất phát từ chính nhu cầu của các thành viên, cá nhân trong tổ chức. Điều này sẽ tạo tiền đề tốt cho việc thực hiện, kết quả của hoạt động nâng cao chất lượng nguồn nhân lực của doanh nghiệp

• Phát triển nguồn nhân lực đóng vai trò quan trọng trong việc tổ chức sản xuất kinh doanh: Bản chất của công tác tổ chức sản xuất kinh doanh trong doanh nghiệp là những người cùng thực hiện một công việc phải có những vai trò nhất định. Bên cạnh đó, những vai trò mà mỗi người cần đảm nhiệm trong công việc phải được xây dựng một cách có chủ đích. Nói tóm lại, nói tới tổ chức sản xuất chính là nói đến con người và sự thành công của công tác tổ chức sản xuất đến mức nào còn phụ thuộc rất lớn vào bản thân mỗi cá nhân, mà trong một tập thể nó được hiểu là chất lượng của một nguồn nhân lực.
• Phát triển nguồn nhân lực sẽ giúp cho công tác quản lý lao động được dễ dàng và hiệu quả: Sự thành công của công tác quản lý lao động chịu ảnh hưởng lớn bởi chất lượng nguồn nhân lực mà họ quản lý. Hơn thế nữa, muốn nhìn thấy trước sự thành công, ngay từ đầu ít nhất người quản lý cũng cần tuyển chọn cho mình một đội ngũ nhân lực phù hợp, tiếp đến người quản lý cũng cần tính đến việc nâng cao chất lượng, phát triển nguồn nhân lực để đuổi kịp sự phát triển của thời đại. Tóm lại, chất lượng nguồn nhân lực có vai trò lớn trong vấn đề quản lý nguồn nhân lực và giữa chất lượng nguồn nhân lực và quản lý nguồn nhân lực có mối quan hệ tác động qua lại lẫn nhau.
• Phát triển nguồn nhân lực có ý nghĩa quan trọng trong việc tạo ra bầu không khí văn hóa tích cực trong doanh nghiệp: Mỗi doanh nghiệp, tổ chức đều có bầu không khí văn hóa, đây là yếu tố quy định cách mà mọi thành viên trong doanh nghiệp nên ứng xử với nhau như thế nào. Tất nhiên, một bầu không khí văn hóa tốt lành sẽ mang đến lợi ích đối với cả chủ doanh nghiệp và những thành viên trong doanh nghiệp. Vậy làm thế nào để có được văn hóa doanh nghiệp tích cực? Câu trả lời rất rõ ràng chính là nhờ những tấm gương của cấp quản trị cao cấp trong doanh nghiệp, tiếp đến là nhờ chất lượng của nguồn nhân lực hay nói cách khác là nhờ giá trị của các thành viên cấu thành nguồn nhân lực với những đặc điểm về trí lực, tâm lực, thể lực cũng như tác phong làm việc, sinh hoạt của họ.

Nội dung của phát triển nguồn nhân lực trong doanh nghiệp

Phát triển số lượng nguồn nhân lực

Sự gia tăng số lượng con người trong nguồn nhân lực cần phù hợp với nhu cầu phát triển của doanh nghiệp.Từ yêu cầu công việc, yêu cầu nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực mà doanh nghiệp cần chuẩn bị cơ cấu nguồn nhân lực phù hợp. Sự phát triển quá nhiều hay quá ít sẽ gây ra trở ngại cho việc sử dụng nguồn nhân lực. Khi quy mô và cơ cấu lao động phù hợp sẽ giúp doanh nghiệp sử dụng hiệu quả từng người lao động và kích thích được tính tích cực lao động của người lao động.

Cơ cấu nguồn nhân lực cần thay đổi tương ứng với chiến lược, mục tiêu và điều kiện kinh doanh dựa trên các chỉ tiêu đánh giá về sự phát triển hay chuyển dịch.

Phát triển chất lượng nguồn nhân lực

Phát triển chuyên môn kỹ thuật: Để nâng cao trình độ chuyên môn, doanh nghiệp cần thực hiện các kế hoạch, chương trình đào tạo ngắn hạn cũng như dài hạn nhằm bồi dưỡng nâng cao và cập nhật kiến thức cho mọi đối tượng nhân viên và quản lý.

Phát triển kỹ năng nghề nghiệp: Phát triển trình độ lành nghề là nội dung căn bản trong phát triển nguồn lực nguồn nhân lực tại doanh nghiệp, quyết định hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực. Sự rèn luyện, tích lũy kinh nghiệm thực tiễn sẽ giúp người lao động nâng cao trình độ, kỹ năng nghề nghiệp của mình.

Nâng cao sức khỏe cho người lao động: Để nâng cao thể lực của nguồn nhân lực, doanh nghiệp cần đưa ra những tiêu chuẩn về mặt thể lực phù hợp với ngành nghề hoạt động của mình. Điều này sẽ được dùng làm cơ sở cho việc tuyển chọn lao động cũng như hoạt động chăm sóc, bồi dưỡng sức khỏe cho lực lượng lao động tại doanh nghiệp.

Nâng cao động lực của người lao động: Động lực chi phối, thúc đẩy con người suy nghĩ và hành động, là sức mạnh bên trong thúc đẩy con  người hoạt động để giành lấy mục tiêu. Doanh nghiệp cần xây dựng đội ngũ lao động của mình để đạt được những phẩm chất tâm lý xã hội cơ bản. Người lao động cần có động cơ làm việc nghiêm túc, tích cực, coi sự phát triển của doanh nghiệp là sự phát triển của bản thân mình.

Bài viết cùng chuyên mục:

→ Đề tài luận văn thạc sĩ phát triển nguồn nhân lực miễn phí [Update 2022]

Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển nguồn nhân lực trong doanh nghiệp là gì?

Nhân tố bên ngoài doanh nghiệp

Môi trường vĩ mô

Môi trường kinh tế (tốc độ tăng trưởng kinh tế,lạm phát,…) ảnh hưởng trực tiếp đến nhu cầu nhân lực cả về chất lượng và số lượng, thu nhập và đời sống của người lao động. Điều này sẽ tạo điều kiện hoặc áp lực cho công tác nâng cao chất lượng nguồn nhân lực doanh nghiệp.

Pháp luật về lao động và thị trường lao động ảnh hưởng đến cơ chế và chính sách trả lương của doanh nghiệp dẫn đến sự thay đổi về mức độ thu hút nguồn nhân lực của các doanh nghiệp. Phát triển nguồn nhân lực tại doanh nghiệp cần thực hiện phù hợp với pháp luật về lao động và thị trường lao động.

Khoa học công nghệ phát triển đặt ra yêu cầu mới cho các ngành nghề nên người lao động cần được trang bị những kiến thức và kỹ năng mới. Do đó, cần có kế hoạch và chiến lược cụ thể để giải quyết các yêu cầu khách quan của tình hình mới.

Các nhân tố về văn hóa, xã hội của quốc gia có tác động lớn đến tâm lý, hành vi, phong cách, lối sống cũng như sự thay đổi trong cách nhìn nhận về các giá trị của người lao động. Do đó, các chính sách phát triển nguồn nhân lực cần phát huy các nhân tố tích cực và khắc phục các mặt tiêu cực trong tác phong người lao động trong nguồn nhân lực của doanh nghiệp.

Điều kiện tự nhiên ảnh hưởng đến thể hình, thể chất và thể lực của nguồn nhân lực, tại Việt Nam, đa số người lao động có thể hình và thể lực kém phát triển so với các khu vực khác trên thế giới. Nội dung phát triển nguồn nhân lực cần chú trọng vào các biện pháp nâng cao thể hình và thể lực của nguồn nhân lực.

Các nhân tố thuộc môi trường vi mô

Khả năng cung ứng của các cơ sở đào tạo: Đây được xem là một trong những nguồn cung cấp lao động rất quan trọng đối với các doanh nghiệp, khả năng này cao hay thấp trực tiếp ảnh hưởng đến mức độ dư thừa hay khan hiếm nguồn nhân lực trong các thời kỳ khác nhau.

Cạnh tranh: thú hút nhân lực của doanh nghiệp cùng ngành tác động đến số lượng và chất lượng nguồn nhân lực của doanh nghiệp. Nó tạo ra sự di chuyển nguồn nhân lực từ doanh nghiệp này đến doanh nghiệp khác, đặc biệt đối với nguồn nhân lực chất lượng coa.

Khách hàng luôn là mục tiêu hàng đầu của mọi doanh nghiệp. Việc duy trì được khách hàng tiềm năng sẽ giúp doanh nghiệp đảm bảo sự phát triển ổn định cho mình.

Các nhân tố bên trong doanh nghiệp

Chính sách thu hút nguồn nhân lực: Một doanh nghiệp có chính sách thu hút nguồn nhân lực đúng đắn, phù hợp và hấp dẫn xuất phát từ việc hoạch định nguồn nhân lực chính xác và khoa học, sẽ thu hút được nhiều người từ đó đảm bảo chất lượng cho doanh nghiệp.

Chế độ bố trí, sử dụng nguồn nhân lực: Việc phân công đúng người, đúng việc, đánh gái đúng tính chất và mức độ tham gia, đóng góp của từng người để khích lệ, đãi ngộ họ kịp thời sẽ mang lại mức độ sinh lời cao cho hoạt động chung và tạo ra sự động viên to lớn đối với người lao động, thúc đẩy người lao động cống hiến nhiều hơn.

Chính sách đào tạo và đào tạo lại: Đây là vấn đề cốt lõi tác động trực tiếp và mạnh mẽ đến phát triển nguồn nhân lực tại doanh nghiệp dưới góc độ nâng cao chất lượng nguồn nhân lực một cách toàn diện. Nó giúp người lao động hiểu rõ về công việc, nắm vững về nghề nghiệp từ đó thực hiện nhiệm vụ tự giác với thái độ tốt. Chế độ đào tạo và đào tạo lại cần thực hiện khoa học, có tổ chức và kế hoạch cụ thể.

Chế độ đãi ngộ: Đây là một nhân tố quan trọng để duy trì và phát triển nguồn nhân lực trong doanh nghiệp, nó ảnh hưởng đến sự lựa chọn công việc, tình hình thực hiện công việc, chất lượng sản phẩm và hiệu quả lao động của nguồn nhân lực.

Môi trường làm việc: Đây là nhân tố quan trọng giúp doanh nghiệp có điều kiện thuận lợi hơn trong việc thu hút nguồn nhân lực cho mình. Môi trường làm việc chuyên nghiệp, thân thiện sẽ giúp gắn bó nhân viên, là cơ hội để nhân viên khẳng định và phát triển năng lực làm việc một cách tối đa.

Giải pháp phát triển nguồn nhân lực trong doanh nghiệp

• Phối hợp với các doanh nghiệp trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp để giải quyết những thách thức của nhân lực trong doanh nghiệp, đặc biệt là trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 diễn ra mạnh mẽ như hiện tại. Cần cần có sự hợp tác chặt chẽ với khối doanh nghiệp vì doanh nghiệp là những người tiên phong trong cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0. Cơ chế phối hợp này sẽ cung cấp các chương trình đào tạo hướng nghiệp được cộng đồng doanh nghiệp công nhận và phù hợp với quá trình phát triển công nghệ. Sự liên kết chặt chẽ giữa doanh nghiệp và các doanh nghiệp trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp trong đào tạo có thể giúp xây dựng các kỳ đào tạo thực tế chuyên sâu tại các doanh nghiệp, nơi sinh viên có cơ hội học tập trong môi trường sản xuất thực tế.
• Tập trung hợp tác với các nước phát triển trên thế giới và trong khu vực về đào tạo nguồn nhân lực để tham gia giao lưu; học hỏi kinh nghiệm đào tạo và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.
  

Nhân lực được coi là nhân tố hàng đầu quyết định đến sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp, tổ chức. Vì vậy, công tác phát triển nguồn nhân lực cần đặt lên hàng đầu. Bài viết này đã tổng hợp lại những nội dung liên quan đến khái niệm phát triển nguồn nhân lực là gì cũng như những yếu tố ảnh hưởng đến công tác phát triển nguồn nhân lực. Hy vọng các bài sẽ thấy bài viết này hữu ích và chia sẻ đến nhiều người khác nữa.