Cổ phiếu là gì? Tổng quan về khái niệm, đặc điểm và phân loại cổ phiếu

Trên thị trường hiện nay, cổ phiếu được coi là một loại tài sản đặc biệt có tiềm năng đầu tư lớn và được nhiều người quan tâm. Tuy nhiên, trước khi tiến vào thị trường chứng khoán và mua bán cổ phiếu, chúng ta hãy cùng nhau tìm hiểu sâu hơn về khái niệm cổ phiếu là gì cũng như các kiến thức liên quan đến cổ phiếu qua bài viết này.

Khái niệm cổ phiếu là gì?

Cổ phiếu (Tiếng Anh: Stocks) được hiểu là giấy chứng nhận cổ phần của một công ty, thể hiện sự sở hữu với công ty đó. Đơn vị phát hành cổ phiếu là các công ty cổ phần, người nắm giữ cổ phiếu là cổ đông của công ty và sẽ được chia lợi nhuận hoặc chịu lỗ với công ty theo tỷ lệ cổ phần mà họ nắm giữ. Giá trị cổ phần của công ty được thể hiện qua giá cổ phiếu trên thị trường chứng khoán.

Nói một cách dễ hiểu, cổ phiếu là chứng khoán đại diện cho một phần sở hữu trong một công ty. Đối với các công ty, phát hành cổ phiếu là một cách để huy động tiền để tăng trưởng và đầu tư vào hoạt động kinh doanh của họ. Đối với các nhà đầu tư, cổ phiếu là một cách để tăng lượng tiền của họ và tránh được lạm phát theo thời gian. Khi một người sở hữu cổ phiếu trong một công ty, người đó được gọi là cổ đông và sẽ chia sẻ lợi nhuận của công ty. 

Giá cổ phiếu biến động trong ngày, nhưng các nhà đầu tư sở hữu cổ phiếu luôn kỳ vọng giá trị cổ phiếu sẽ tăng theo thời gian. Khi công ty hoạt động tốt, chủ sở hữu cổ phiếu sẽ được chia sẻ lợi nhuận đó. Tuy nhiên, không phải mọi công ty hoặc cổ phiếu lúc nào cũng tăng. Các công ty có thể hoạt động không hiệu quả hoặc ngừng hoạt động hoàn toàn. Trong trường hợp này, các nhà đầu tư cổ phiếu có thể mất một phần hoặc thậm chí là toàn bộ khoản đầu tư của họ vào công ty. Đó là lý do tại sao các nhà đầu tư nên phân tán khoản tiền đầu tư của họ để mua cổ phiếu của nhiều công ty khác nhau thay vì chỉ tập trung vào một công ty.

Nói tóm lại, so với việc gửi tiền tiết kiệm hay mua trái phiếu, đầu tư vào cổ phiếu sẽ mang lại lợi nhuận tiềm năng cao hơn nhưng cũng chứa đựng nhiều rủi ro hơn.

Khái niệm cổ phiếu là gì?

Bài viết cùng chuyên mục:

→ Thị trường chứng khoán là gì? Tìm hiểu thị trường chứng khoán ở Việt Nam

Đặc điểm của cổ phiếu là gì?

• Cổ phiếu không có kỳ hạn và cổ đông không được hoàn vốn. Như đã đề cập ở trên, cổ phiếu là chứng nhận góp vốn của các cổ đông vào công ty cổ phần, chỉ có chiều góp vào và không có kỳ hạn hoàn vốn. Nếu công ty rơi vào tình trạng phá sản hay giải thể, cổ phiếu đó sẽ không tồn tại nữa, đồng nghĩa với việc cổ đông sẽ mất đi một phần hay toàn bộ khoản đầu tư ban đầu.
• Giá trị cổ tức không ổn định và phụ thuộc vào kết quả SXKD của doanh nghiệp. Tình hình kinh doanh của doanh nghiệp sẽ ảnh hưởng trực tiếp lên cổ tức cổ phiếu. Cụ thể, khi doanh nghiệp làm ăn phát đạt thì cổ đông được hưởng lợi nhuận cao hơn so với các loại chứng khoán có lãi suất cố định. Nếu doanh nghiệp gặp khó khăn hay làm ăn thua lỗ, cổ tức có thể rất thấp hoặc không có cổ tức. Khi doanh nghiệp rơi vào phá sản, cổ đông là người nhận được giá trị còn lại của các tài sản thanh lý.
• Giá cổ phiếu biến động rất mạnh theo thị trường. Giá trị cổ phiếu biến động mạnh trên thị trường thứ cấp vì nó chịu tác động của nhiều nhân tố, đặc biệt là kết quả kinh doanh của doanh nghiệp.
• Tính thanh khoản cao. Cổ phiếu có khả năng chuyển đổi thành tiền mặt dễ dàng. Tuy nhiên, đặc điểm này cũng phụ thuộc vào kết quả kinh doanh của công ty phát hành cổ phiếu và mối quan hệ cung- cầu trên thị trường chứng khoán.
• Tính lưu thông. Cổ phiếu là một loại tài sản đặc biệt mà người sở hữu có thể thực hiện nhiều hoạt động liên quan như thừa kế, tặng để thực hiện nghĩa vụ tài chính của mình.
• Tính tư bản giả của cổ phiếu. Tính tư bản giả của cổ phiếu tức là cổ phiếu có giá trị như tiền nhưng không phải là tiền và chỉ có giá trị khi được đảm bảo bằng tiền. Mệnh giá của cổ phiếu không phản ánh đúng giá trị của cổ phiếu đó.
• Tính rủi ro cao. Tính rủi ro của cổ phiếu phụ thuộc vào thông tin và tình hình phát triển của doanh nghiệp cũng như tình hình chính trị của quốc gia và toàn thế giới cũng như tâm lý của các cổ đông nếu họ nắm bắt thông tin không chính xác. Khi cổ phiếu được phát hành, rủi ro lúc này sẽ thuộc về các chủ sở hữu cổ phiếu.

Đặc điểm của cổ phiếu là gì?

Phân loại cổ phiếu trên thị trường

Có nhiều loại cổ phiếu trên thị trường như: cổ phiếu phổ thông, cổ phiếu ưu đãi, cổ phiếu quỹ, cổ phiếu chưa phát hành, cổ phiếu đã phát hành và cổ phiếu đang lưu hành,…Chúng ta sẽ tìm hiểu 2 loại cơ bản là cổ phiếu phổ thông và cổ phiếu ưu đãi, cụ thể:

Cổ phiếu phổ thông

Cổ phiếu phổ thông hay cổ phiếu thường, là chứng chỉ xác nhận quyền sở hữu của cổ đông với công ty và xác nhận cho phép các cổ đông được hưởng quyền lợi trong công ty. Người nắm giữ cổ phiếu phổ thông được gọi là các cổ đông thường. Loại cổ phiếu này có đặc điểm sau:

• Là cổ phiếu có thu nhập phụ thuộc vào hoạt động kinh doanh của công ty, người sở hữu cổ phiếu phổ thông được tham gia họp đại hội cổ đông của công ty, được bỏ phiếu để quyết định những vấn đề quan trọng của công ty, được bầu cử và ứng cử vào Hội đồng quản trị.
• Là cổ phiếu không có thời hạn hoàn trả vì đây không phải là khoản nợ đối với công ty.
• Cổ đông là người được chia phần giá trị tài sản còn lại khi thanh ly công ty sau khi đã thanh toán các các khoản nợ và thanh toán cho các cổ đông sở hữu cổ phiếu ưu đãi.
• Cổ đông không được quyền trực tiếp rút vốn ra khỏi công ty nhưng có thể chuyển nhượng sở hữu cổ phần bằng hình thức bán lại, quà tặng hay thừa kế. Đây là tính thanh khoản của cổ phiếu và tạo tính hấp dẫn cho nhà đầu tư.
• Cổ đông được quyền ưu tiên mua cổ phiếu khi công ty phát hành cổ phiếu mới.
• Cổ đông được quyền triệu tập đại hội cổ đông bất thường theo quy định, phải gánh chịu rủi ro cùng công ty tương ứng với số vốn mà mình bỏ ra.

Cổ phiếu phổ thông và cổ phiếu ưu đãi

Cổ phiếu ưu đãi

Cổ phiếu ưu đãi là loại chứng khoán có đặc điểm của cổ phiếu thường và trái phiếu. Là chứng chỉ xác nhận quyền sở hữu trong công ty và cho phép người nắm giữ cổ phiếu này được hưởng những quyền lợi ưu tiên so với các cổ đông nắm giữ cổ phiếu thường. Người nắm giữ cổ phiếu ưu đãi được gọi là các cổ đông ưu đãi.

Cổ đông ưu đãi có những đặc điểm sau:

• Có quyền nhận cổ tức trước cổ đông thường và được xác định bằng tỷ lệ phần trăm cố định so với mệnh giá của cổ phiếu hoặc bằng số tiền nhất định in trên mỗi cổ phiếu.
• Quyền ưu tiên được thanh toán trước cổ đông thường khi công ty giải thể hay thanh lý nhưng sau người nắm giữ trái phiếu.
• Ngược lại với cổ đông thường, các cổ đông ưu đãi không được tham gia bầu cử, ứng cử vào hội đồng quản trị và tham gia vào việc quyết định những vấn đề quan trọng của công ty.
• Cổ phiếu ưu đãi có thể có mệnh giá hoặc không và mệnh giá không ảnh hưởng tới giá trị thường của cổ phiếu ưu đãi. Mệnh giá của cổ phiếu ưu đãi ý nghĩa hơn so với mệnh giá của cổ phiếu thường vì đây là căn cứ để trả cổ tức hay để hoàn vốn khi công ty thanh lý hay giải thể.
• Lợi ích lớn nhất khi sở hữu cổ phiếu ưu đãi là khả năng thu hồi phần tài sản lớn hơn so với cổ đông thường. Cổ phiếu ưu đãi có thể chuyển thành cổ phiếu thường theo quyết định của ĐHCĐ.

Cổ phiếu ưu đãi bao gồm: cổ phiếu ưu đãi tích lũy, cổ phiếu ưu đãi không tích lũy, cổ phiếu ưu đãi tham dự chia phần, cổ phiếu ưu đãi không tham dự chia phần, cổ phiếu ưu đãi có quyền chuyển đổi, cổ phiếu ưu đãi có thể chuộc lại, cổ phiếu ưu đãi có điều chỉnh cổ tức. Mỗi loại cổ phiếu ưu đãi đều có những ưu-nhược điểm khác nhau mà căn cứ vào đó, nhà đầu tư sẽ có quyết định lựa chọn phù hợp.

Các yếu tố ảnh hưởng đến giá cổ phiếu là gì?

Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến giá cổ phiếu. Một số các yếu tố chính trong số đó là:

• Cung và cầu. Đây là một trong những yếu tố phổ biến nhất ảnh hưởng đến giá cổ phiếu. Sự mất cân đối giữa cung và cầu có thể ảnh hưởng đáng kể đến giá cổ phiếu. Nếu có nhu cầu về cổ phiếu của một công ty cụ thể và nguồn cung của nó ít hơn, thì giá của nó sẽ leo thang và ngược lại.
• Lãi suất. Một yếu tố khác ảnh hưởng đến giá cổ phiếu là lãi suất. Bất kỳ sự biến động lớn nào về lãi suất sẽ ảnh hưởng đến giá cổ phiếu. Ví dụ, nếu lãi suất làm cho các khoản vay đắt đỏ đối với các công ty, dẫn đến lợi nhuận thấp hơn, thì điều đó cũng sẽ làm giảm giá cổ phiếu của họ. Ngược lại, nếu các doanh nghiệp có thể vay với lãi suất rẻ hơn từ các tổ chức cho vay thì điều đó thường thúc đẩy giá cổ phiếu của họ.
• Các sự kiện. Các sự kiện đang diễn ra trong nước và quốc tế là một trong những yếu tố chính ảnh hưởng đến giá cổ phiếu. Nếu các sự kiện tích cực cho nền kinh tế và tâm lý của các nhà đầu tư nói chung, điều đó cũng sẽ đẩy giá lên. Mặt khác, nếu chúng có tác động tiêu cực, nó sẽ làm giảm giá.
• Tỷ giá hối đoái. Giá trị của đồng Việt Nam so với đồng đô la cũng ảnh hưởng đến giá cổ phiếu. Trên thực tế, đây là một trong những yếu tố ảnh hưởng lớn nhất đến giá cổ phiếu. Đồng Việt Nam mạnh là một dấu hiệu của tăng trưởng kinh tế và nó đẩy giá cổ phiếu lên trong hầu hết các trường hợp.

Các yếu tố ảnh hưởng đến giá cổ phiếu là gì?

So sánh sự khác biệt giữa cổ phiếu và trái phiếu

Các nhà đầu tư luôn được yêu cầu đa dạng hóa danh mục đầu tư của họ giữa cổ phiếu và trái phiếu. Ở bài viết trước, chúng ta đã cùng nhau tìm hiểu khái niệm trái phiếu là gì và ở bài viết này là cổ phiếu là gì. Để giúp bạn đọc hiểu sâu hơn sự khác biệt giữa cổ phiếu và trái phiếu, dưới đây là bảng so sánh sự khác biệt giữa hai loại chứng khoán này:

Sự khác nhau giữa cổ phiếu và trái phiếu là gì?

Trong cổ phiếu, mỗi cổ phiếu bạn sở hữu đại diện cho quyền sở hữu trong công ty - nghĩa là bạn chia sẻ lợi nhuận và thua lỗ của công ty. Nếu bạn đã đầu tư vào cổ phiếu của một công ty cụ thể và công ty đó tạo ra lợi nhuận, bạn sẽ kiếm được lợi nhuận từ khoản đầu tư của mình. Tương tự như vậy, nếu một công ty cụ thể thua lỗ và bạn sở hữu một phần của công ty đó, bạn cũng phải chịu những tổn thất đó. Trường hợp xấu nhất, một công ty bị vỡ nợ có nghĩa là công ty không thể trả được nợ và do đó quyết định đóng cửa công ty. Trong tình huống như vậy, bạn thậm chí sẽ không nhận lại được số tiền đã đầu tư, giá trị cổ phiếu của bạn sẽ giảm mạnh, hoặc thậm chí có thể trở thành con số không.

Mặt khác, trái phiếu không cung cấp quyền sở hữu công ty. Chúng hoạt động như các khoản vay sẽ được hoàn trả sau một khoảng thời gian nhất định. Trái phiếu thiếu lợi nhuận tuyệt vời mà cổ phiếu mang lại nhưng chúng được ưa thích bởi những nhà đầu tư cần dòng thu nhập đều đặn. Chúng có xu hướng biến động đôi khi do rủi ro lạm phát, rủi ro lãi suất, rủi ro thị trường hoặc rủi ro tín dụng nhưng phần lớn trái phiếu luôn được thanh toán đầy đủ vào thời điểm đáo hạn. Trái phiếu cũng ít rủi ro hơn nhiều so với cổ phiếu nên nó có thể là sự lựa chọn tốt hơn cho các nhà đầu tư an toàn.

Ưu & nhược điểm của cổ phiếu và trái phiếu

Trên đây là sự khác nhau cơ bản giữa cổ phiếu và trái phiếu, vậy ưu nhược điểm của mỗi loại như thế nào, cùng theo dõi ở bảng sau:

Cổ phiếu và trái phiếu cái nào tốt hơn? Nên đầu tư vào trái phiếu hay cổ phiếu?

Cổ phiếu sẽ là lựa chọn tốt nếu mục đích duy nhất của bạn là thu được lợi nhuận tối đa và bạn có thể chấp nhận rủi ro. 

Bên cạnh đó, trái phiếu sẽ là lựa chọn hữu ích nếu mục tiêu của bạn là bảo đảm tiền và đảm bảo không bị mất giá trị của chúng. Trái phiếu mang lại rủi ro thấp hơn và được ưu tiên hơn nếu bạn không muốn chấp nhận rủi ro lớn. Ngay cả trái phiếu cũng có một số rủi ro, vì vậy đừng cho rằng chúng là khoản đầu tư không có rủi ro.

Trên đây là những thông tin cơ bản và cần thiết với những ai đang mong muốn tìm hiểu về cổ phiếu là gì. Chúng tôi hy vọng bài viết này đã mang lại cho bạn những kiến thức hữu ích. Nếu như bạn đang làm luận văn liên quan đến vấn đề này và cần trợ giúp, đừng ngần ngại, hãy liên hệ với đội ngũ của chúng tôi nhé.