Cho thuê tài chính là gì? Phân loại và đặc điểm của cho thuê tài chính

Khi nhu cầu vốn cho nền kinh tế liên tục tăng mạnh, các ngân hàng thương mại không chỉ thực hiện các dịch vụ ngân hàng truyền thống mà còn phát triển đa dạng các loại hình dịch vụ của mình, đặc biệt là cung cấp dịch vụ cho thuê tài chính như một phương thức để tài trợ vốn hiệu quả cho các doanh nghiệp. Vậy cho thuê tài chính là gì? Đặc điểm, phân loại và vai trò của hoạt động cho thuê tài chính như thế nào, chúng ta hãy cùng theo dõi bài viết dưới đây nhé!

Cho thuê tài chính là gì?

Khái niệm cho thuê tài chính là gì? 

Tại mỗi quốc gia hay khu vực đều có những khái niệm khác nhau về hoạt động cho thuê tài chính (Tiếng Anh: Financial Leasing), cụ thể:

Theo Ủy ban tiêu chuẩn Kế toán quốc tế - IASC: Thuê tài chính là một giao dịch mà trong đó người cho thuê chuyển giao quyền sử dụng tài sản thuộc sở hữu của mình cho người đi thuê trong thời gian nhất định. Trong thời gian đó, người cho thuê dự định thu hồi vốn tài trợ cùng các chi phí liên quan, quyền sở hữu tài sản có được chuyển giao hay không phụ thuộc vào sự thỏa thuận giữa hai bên.

Theo Ngân hàng Société Générale của Pháp thì cho thuê tài chính là một thỏa thuận mà theo đó người cho thuê chuyển cho người đi thuê quyền sử dụng một loại tài sản trong thời gian nhất định để đổi lấy phí cho thuê. Trong thời gian quy định của hợp đồng, quyền sở hữu tài sản không chuyển cho người thuê nhưng người thuê phải có trách nhiệm giữ gìn, bảo vệ tài sản.

Theo Nghị định 16/NĐ-CP của Chính phủ Việt Nam: Cho thuê tài chính là hoạt động tín dụng trung và dài hạn bằng việc cho thuê máy móc, thiết bị, phương tiện vận chuyển hay các động sản khác theo yêu cầu của bên thuê và nắm quyền sở hữu đối với các tài sản cho thuê. Bên thuê sử dụng tài sản thuê và thanh toán tiền thuê trong suốt thời hạn thuê đã được thỏa thuận trong hợp đồng.

Khái niệm cho thuê tài chính là gì?

Lịch sử ra đời và phát triển của hoạt động cho thuê tài chính

Về nguồn gốc, thuật ngữ cho thuê tài chính được cho rằng đã xuất hiện lần đầu tiên vào khoảng những năm 2010 trước Công nguyên tại thành phố Sumerian bằng việc nông dân được các các linh mục cho thuê các công cụ sản xuất nông nghiệp và được các nhân viên chính phủ xác nhận. Tiếp theo là các bản ghi chép giao dịch cho thuê đất đai và công cụ bằng đất sét tìm thấy vào năm 1984 tại Ur. Và sau đó vào khoảng những năm 1750 trước Công nguyên, luật thừa nhận việc cho thuê các tài sản cá nhân đã được ban hành bởi vua Hammurabi của xứ Babylon.

Người Ai Cập cổ đại, người Hy Lạp và người La Mã đã cho thuê cả tài sản cá nhân và bất động sản. Vào khoảng năm 550 bộ luật của hoàng đế La Mã Justinian đã tiến xa đến mức phân biệt được cho thuê tài chính và cho thuê tài sản ngắn hạn. Từ thời của nền văn minh Phoenician đã có hoạt động cho thuê tàu bè. Tàu được cho thuê dưới hình thức cho thuê tài sản thuần túy. Cho thuê ngắn hạn theo thời gian và cho thuê theo chuyến chính là hình thức cho thuê vận hành trong đó thủy thủ đoàn được giao cùng với con tàu. Cho thuê tàu trần dài hạn tương đương với hình thức cho thuê tài chính thuần vì thời gian cho thuê gần bằng thời gian hữu dụng của tài sản và người thuê có nhiều quyền lợi và nghĩa vụ của người sở hữu. Điều khoản bên thuê chịu các khoản phí liên quan đến vận hành tài sản trong cho thuê hiện đại chính được là điều khoản bất di bất dịch bắt nguồn từ các thỏa thuận cho thuê tàu. Chủ tàu là bên cho thuê, bên sử dụng tàu là bên thuê đã thỏa thuận nhiều trách nhiệm nghĩa vụ và quyền hạn khác nhau đối với việc thuê tàu và việc này đã diễn ra trong hàng ngàn năm. Những vấn đề phát sinh trong các giao dịch đó qua nhiều năm không khác gì lắm với những vấn đề phát sinh trong việc cho thuê tài sản hiện nay. (Peter K. Nevitt and Frank J. Fabozzi, 2000).

Xem thêm:

→ Kho đề tài luận văn thạc sĩ tài chính ngân hàng miễn phí

Đặc trưng của hoạt động cho thuê tài chính là gì?

Có thể nói, hoạt động cho thuê tài chính mang đặc trưng của cho thuê tài sản nói chung và đặc trưng của hoạt động trung- dài hạn nên hoạt động cho thuê tài chính mang các đặc trưng sau:

Là một dạng cho thuê tài sản nhưng khác về căn bản là có sự chuyển dịch về cơ bản các rủi ro và lợi ích gắn liền với quyền sở hữu tài sản cho thuê.

Xét theo hình thức cấp vốn, cho thuê tài chính là hoạt động tín dụng trung- dài hạn trên cơ sở hợp đồng cho thuê tài sản giữa bên cho thuê và khách hàng thuê.

Thời hạn cho thuê chiếm thời gian hữu dụng của tài sản và trong suốt thời hạn cho thuê, hai bên không được đơn phương hủy hợp đồng.

Bên cho thuê giữ quyền sở hữu tài sản cho thuê và bên thuê có nghĩa vụ nộp tiền thuê cho bên công ty cho thuê. Khi kết thúc hợp đồng, khách hàng có thể mua lại hoặc tiếp tục cho thuê tài sản theo các thỏa thuận trong hợp đồng.

Lợi thế của loại hình này là người thuê không cần bỏ toàn bộ số tiền ra một lúc để có tài sản và cũng không cần phải thế chấp tài sản như các giao dịch thông thường khác, bên đi thuê không phải chịu những rủi ro do sự mất giá của tài sản hay hao mòn tự nhiên.

Chính phủ nước ta đã quy định một giao dịch cho thuê tài chính phải thỏa mãn một trong các điều kiện sau:

• Khi thời gian cho thuê theo hợp đồng kết thúc, bên thuê được chuyển quyền sở hữu tài sản thuê hoặc tiếp tục thuê theo thỏa thuận giữa hai bên.
• Khi thời gian cho thuê theo hợp đồng kết thúc, bên thuê được quyền ưu tiên mua tài sản thuê theo giá danh nghĩa thấp hơn giá trị thực tế của tài sản thuê tại thời điểm mua lại.
• Thời gian cho thuê một loại tài sản phải bằng ít nhất 60% thời gian cần thiết để khấu hao tài sản thuê.
• Tổng số tiền thuê một loại tài sản được quy định tại hợp đồng cho thuê cần phải ít nhất tương đương với giá trị của tài sản đó tại thời điểm ký hợp đồng.

Đặc trưng của cho thuê tài chính là gì?

Ý nghĩa và vai trò của hoạt động cho thuê tài chính

Vai trò của hoạt động cho thuê tài chính là gì?

Cho thuê tài chính có vai trò quan trọng đối với nền kinh tế thị trường, cụ thể như sau:

Cho thuê tài chính góp phần thu hút vốn đầu tư cho nền kinh tế: Vốn đầu tư của quốc gia được tích lũy từ hai nguồn là tích lũy trong nước và vốn huy động từ nước ngoài. Để huy động vốn đầu tư có hiệu quả cần huy động nhiều kênh phối hợp đồng thời với nhau gồm hệ thống tín dụng, ngân sách nhà nước và thị trường chứng khoán.

Cho thuê tài chính giúp phát triển hệ thống tài chính: Một hệ thống tài chính hoàn thiện phải bao gồm các kênh dẫn vốn hiệu quả.Về số lượng, cho thuê tài chính đã đóng góp vào thị trường tài chính một kênh dẫn vốn trung và dài hạn quan trọng. Về mặt chất, nó cũng là một kênh dẫn vốn hấp dẫn ở phạm vị tài trợ rộng lớn, cung ứng đến mọi khu vực, thành phần kinh tế.

Cho thuê tài chính góp phần nâng cao năng lực công nghệ của đất nước: thông qua hoạt động cho thuê tài chính, các doanh nghiệp có thể tăng năng lực kinh doanh bằng việc thay đổi, nâng cấp dây chuyền sản xuất, cải tiến kỹ thuật hay mở rộng quy mô sản xuất. Từ đó, quốc gia cũng sẽ bắt kịp với trình độ công nghệ thế giới và nâng cao năng lực sản xuất.

Ý nghĩa của hoạt động cho thuê tài chính là gì?

Hoạt động cho thuê tài chính cũng có những tác động tích cực bởi các ưu điểm cho người đi thuê và người chủ thuê như sau:

• Với người đi thuê:

Họ có thể được tài trợ toàn bộ giá trị tài sản cố định để phục vụ mục đích kinh doanh của mình.

Không bị ràng buộc, giới hạn bởi hạn mức tín dụng vay ngân hàng.

Không yêu cầu uy tín lớn.

Có nhiều phương thức thanh toán tiền linh hoạt, nhanh chóng.

Không cần thế chấp tài sản, có thể sử dụng ngay tài sản thuê làm vật thế chấp.

Có thể tiếp cận với công nghệ hiện đại, với các nhà sản xuất và những sản phẩm tiên tiến, có thể tiếp cận, đổi mới công nghệ nhanh chóng với chi phí thấp.

• Với bên cho thuê:

Cho thuê tài chính có mức độ rủi ro thấp hơn cho vay thông thường. Trong suốt thời hạn thuê, người cho thuê vẫn nắm quyền sở hữu và kiểm soát tài sản thuê nên họ có thể nhanh chóng chiếm hữu lại tài sản nếu bên thuê không tuân thủ theo hợp đồng.

Hạn chế được rủi ro đạo đức và lựa chọn đối nghịch vì hoạt động cho thuê tài chính tài trợ người đi thuê bằng tài sản và không chuyển quyền sở hữu nên giảm thiểu rủi ro như mất khả năng thanh toán.

Phát triển mối quan hệ với khách hàng và thúc đẩy bán hàng nhờ sự chủ động tham gia vào các giao dịch mua bán giữa bên thuê và bên cung cấp. Ngoài ra, công ty cũng có thể thúc đẩy việc giao dịch hàng hóa thông qua giới thiệu, quảng bá để dẫn người mua đến với người bán.

Ý nghĩa của hoạt động cho thuê tài chính là gì?

Phân loại các hình thức cho thuê tài chính cơ bản

Cho thuê tài chính hai bên

Hình thức này cho thuê trực tiếp, hoạt động cho thuê tài chính ở phương thức này chỉ có hai bên tham gia là bên cho thuê và bên đi thuê. Theo đó, trước khi thực hiện nghiệp vụ cho thuê, tài sản cho thuê đã thuộc sở hữu của bên thuê bằng cách bên cho thuê mua tài sản hoặc tự xây dựng sau đó ký hợp đồng cho thuê với khách hàng.

Cho thuê tài chính ba bên

Phương thức này còn gọi là phương thức cho thuê tài chính thuần, có sự tham gia của ba bên được áp dụng phổ biến nhất hiện nay do đem lại nhiều lợi ích cho bên thuê như khả năng quay vòng vốn nhanh, hạn chế rủi ro liên quan đến tài sản cho thuê và đem lại sự lựa chọn chủ động cho khách hàng với tài sản muốn cho thuê. Quy trình này gồm 3 bên là: bên đi thuê, bên cho thuê và nhà cung cấp. Theo đó, bên cho thuê thực hiện mua tài sản theo yêu cầu của bên đi thuê và thỏa thuận trong hợp đồng thuê.

Loại hình cho thuê tài chính đặc biệt

• Cho thuê tài chính giáp lưng

Đây là phương thức cho thuê mà người đi thuê thứ nhất cho người đi thuê thứ hai thuê lại tài sản mà người đi thư thứ nhất đã thuê từ người cho thuê thông qua sự đồng ý của người thuê bằng văn bản. Hình thức này có ưu điểm là giúp người đi thuê tận dụng được khoảng thời gian nhàn rỗi của máy móc, thiết bị để giảm chi phí thuê tài sản khi học thu được một khoản chi phí cho thuê lại tài sản đang thuê. Phương thức này khá linh động và có khả năng khuyến khích các doanh nghiệp tham gia vì tính chủ động hơn các phương thức khác.

• Cho thuê tài chính hợp tác

Phương thức này cho thuê tài chính khi người cho thuê đi vay phần lớn (60-80%) chi phí mua sắm tài sản cho thuê từ một hoặc nhiều người cho vay. Hình thức này áp dụng cho trường hợp tài sản cho thuê có giá trị lớn, bên cho thuê không đủ vốn để tài trợ hoặc sợ rủi ro cao vì tập trung vốn quá lớn vào một khách hàng. Khi đó, một hoặc một số bên cho thuê hợp tác với một hoặc nhiều bên cho vay. Thông thường, bên cho vay là ngân hàng, công ty bảo hiểm, quỹ đầu tư.

• Cho thuê theo hình thức tái cho thuê

Tài cho thuê còn gọi là bán và thuê lại, theo đó người sở hữu tài sản bán tài sản cho một công ty cho thuê tài chính và đồng thời ký kết hợp đồng thuê lại tài sản đó. Nếu các doanh nghiệp thiếu vốn lưu động để khai thác tài sản cố định hiện có nhưng lại không có đủ uy tín để vay vốn ngân hàng sẽ sử dụng hình thức này nhằm giải quyết vốn lưu động cho người bán tài sản còn được sử dụng để tái tài trợ vốn trung, dài hạn với những tài sản trước đó đã mua bằng nguồn tiền vay.  Bên cạnh đó, các định chế tài chính cũng áp dụng hình thức này như một biện pháp để giải quyết nợ quá hạn mà không dùng đến biện pháp thanh lý.

Phân loại các hình thức cho thuê tài chính cơ bản

Bài viết cùng chuyên mục:

→ Dịch vụ ngân hàng là gì? Đặc điểm, các loại dịch vụ ngân hàng của NHTM

Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động cho thuê tài chính là gì?

Môi trường pháp lý

Môi trường pháp lý giữ vai trò quan trọng khi tạo ra hành lang pháp lý cho sự hình thành, tồn tại và phát triển của hoạt động cho thuê tài chính. Nó sẽ tác động trực tiếp đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của công ty tài chính khi quy định về lãi suất, thuế xuất nhập khẩu,…Những quy định này có thể hỗ trợ cho dịch vụ cho thể tài chính phát triển nếu phù hợp và ngược lại có thể kìm hãm sự tăng trưởng của lĩnh vực này nếu tồn tại những bất cập và hạn chế.

Môi trường kinh tế

Trong quá trình hoạt động, các công ty cho thuê tài chính chịu ảnh hưởng lớn từ môi trường kinh tế. Nếu một nền kinh tế phát triển lành mạnh, bền vững sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho kinh doanh của các chủ thể tham  gia thị trường trong đó có công ty cho thuê tài chính, ngược lại nếu nền kinh tế biến động sẽ ảnh hưởng đến chi phí đầu tư, nhu cầu vốn và thu nhập cho cả bên đi thuê và cho thuê.

Khả năng của công ty cho thuê tài chính

Năng lực của công ty cho thuê tài chính là nhân tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của công ty đó. Nếu một công ty có tiềm lực tốt có thể mở rộng phạm vị kinh doanh một cách nhanh chóng và có sức cạnh tranh cao hơn cũng như có điều kiện thực hiện các chiến lược kinh doanh, quảng bá hay marketing cho thương hiệu của mình.  Ngoài ra còn phải kể đến khả năng quản trị, điều hành công ty.

Nhu cầu của bên đi thuê

Với bên đi thuê, nhu cầu về thuê tài sản phụ thuộc vào sự hiểu biết của doanh nghiệp về phương thức tài trợ bằng cho thuê tài chính và tình hình kinh doanh của bên đi thuê.

Khả năng và mức độ đầu tư của các ngân hàng thương mại

Các ngân hàng thương mại thành lập nên các công ty cho thuê tài chính nên các ngân hàng sẽ tham gia điều hành tư vấn về nhân sự, mô hình tổ chức và định hướng kinh doanh cũng như chính sách của các công ty cho thuê tài chính. Các ngân  hàng là kênh cung cấp vốn chủ yếu đáp ứng nhu cầu  mở rộng phạm vi hoạt động và là thương hiệu quan trọng để đảm bảo khi công ty đi vay vốn các tổ chức tài chính, tín dụng khác. Khi tiềm lực và mức độ đầu tư của ngân hàng thương mại vào công ty tài chính càng lớn thì hiệu quả đạt được của các công ty này càng cao.

Chúng ta đã cùng nhau tìm hiểu về nội dung “cho thuê tài chính là gì". Chúng tôi mong rằng những kiến thức này đã mang lại cho các bạn nguồn tham khảo hữu ích trong quá trình làm tiểu luận, luận văn của mình.